تاریخ طبرستان و رویان و مازندران ، کتابی به فارسی در شرح رویدادهای طبرستان و رویان و مازندران از دورة باستان تا 881 ، تألیف سیدظهیرالدین مرعشی * . این کتاب به نام کارکیا میرزاعلی ، از امرای خاندان کیاییان (حک : 883 ـ 894)، نوشته شده است (مرعشی ، چاپ دورن ، مقدمة آژند، ص نوزده ). آغاز تحریر آن روشن نیست ، اما مؤلف تاریخ پایان آن را 881 آورده است (همان ، چاپ شایان ، ص 395؛ قس چاپ دورن ، همانجا؛ چاپ تسبیحی ، مقدمة مرعشی نجفی ، ص چهل وسه ).
تاریخ طبرستان و رویان و مازندران مشتمل است بر دیباچه ، مقدمه و چندین فصل . این کتاب تلفیقی است از تاریخ طبرستان علی بن جمال الدین رویانی و تاریخ رویان * اولیاءاللّه آملی ، و مؤلف دو فصل بر آنها افزوده است . مرعشی پس از مطالعة دو کتاب یادشده ، اولی را موجز و دومی را مطوّل یافته و بنا را بر تلفیق آن دو اثر گذاشته است . او بصراحت می گوید که عبارات آملی را بدون تغییر و عیناً نقل کرده است (چاپ شایان ، ص 2ـ3). با توجه به آنکه تاریخ رویان رونویسی از تاریخ طبرستان * ابن اسفندیار است (رجوع کنید به کسروی ، ص 17ـ 18) و مرعشی در اثر خود نامی از ابن اسفندیار نبرده ، روشن می شود که به تاریخ طبرستان دسترسی نداشته است (کسروی ، ص 30). اوزلی در کتابش ، > سفرهایی به کشورهای گوناگون مشرق زمین < ، بدون در نظر گرفتن زمان تألیف تاریخ طبرستان گفته است که کتاب ابن اسفندیار، اقتباسی است از کتاب سیدظهیرالدین مرعشی (همان ، ص 31).
مرعشی در مقدمة کتاب ، به ضرورت علم تاریخ پرداخته و پنج طبقة اجتماعی را که به نظر او شکل دهندة جوامع انسانی اند، شرح داده است (چاپ شایان ، ص 4ـ6). فصول نخستین کتاب به بیان جغرافیای تاریخی رویان ، رستمدار، آمل ، ساری و گرگان اختصاص دارد. فصول بعدی در شرح رویدادهای تاریخی این سرزمین از دورة کیومرث تا حکومت کارکیا سلطان محمد دوم (851 ـ883) است و دوران حکومت سلسله های باوندیان ، زیدیان ، زیاریان ، قارن وندان ، بادوسپانیان و آل دابویه را در بر می گیرد. فصل راجع به وقایع دورة حکومت ملک کیومرث (از امیران رستمدار) و فرزندان او و فصل خروج سیدقوام الدین مرعشی و استیلای اخلاف او بر مازندران ، تألیف مرعشی است . این فصول به سبب آنکه مؤلف از دیوانیان بوده و به نوشته ها و اسناد بسیاری دسترسی داشته ، اهمیت خاصی دارند (همان ، مقدمة دورن ، ص کب ).