کتاب “هشت مقاله تاریخی و ادبی” اثری گرانسنگ از نصرالله فلسفی استاد دانشگاه ادبیات می‌باشد که در سال ۱۳۳۰ خورشیدی طبع و نشر یافت. این کتاب دقیقا منطبق با عنوان آن، دربردارنده هشت مقاله پژوهشی در دو زمینه تاریخ و ادبیات می‌باشد. این هشت مقاله بسیار پربار بوده و به شیوه تحقیقی و تحلیلی به رشته نگارش درآمده است. موضوعات کتاب از قرار زیر است: ۱- بررسی دلایل و عوامل لشگرکشی سلطان محمود غزنوی به سومنات (محل مقدس هندوان) و نتایج و عواقب آن که با کمک کتب دست اول تاریخی تحریر یافته است. ۲- بررسی سلسله وقایعی که منجر گردید تا نادرقلی‌میرزا به نادرشاه افشار تبدیل شده و سلسله افشاریه را جایگزین سلسله صفویه سازد. این بخش بسیار مهم می‌باشد چرا که از متن خاطرات یکی از افرادی که در مجلس تاج‌گذاری نادرشاه حاضر بود، ماجرای دشت مغان و جابجایی سلطنت از صفویه به افشاریه ذکر شده است که بسیار به لحاظ تاریخی ارزشمند است.۳- شرح صدارت و خدمات ابوالعباس فضل بن احمد اِسفَراینی از وزرای عصر سامانی و غزنوی که در پیشرفت زبان پارسی و احیای فرهنگ ایرانی نقش به سزایی داشت. ۴- تحلیل نظام سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران در زمان شاهنشاهی داریوش بزرگ هخامنشی با کمک منابعی نظیر اسناد و کتیبه‌های تاریخی و همچنین نگاهی بر منابع یونانی که از وی نوشته‌اند. ۵- زندگینامه ساروتقی اعتمادالسلطنه وزیر کاربلد و شایسته شاه‌عباس دوم صفوی که نقش مهمی در پیشرفت ایران داشت. ۶- زندگانی شاعران درباری. ۷- سخنی در باب کنت ژوزف آرتور دو گوبینو مورخ و شاعر و سیاستمدار و خاورشناس فرانسوی که مدتی نیز در ایران زندگی کرد. ۸- شرح و متن چهارنامه تاریخی باقیمانده از دوران سلجوقیان و همچنین تشریح سرگذشت سلجوقیان و اسماعیلیان که با استفاده از منابع مرجع تاریخی به انجام رسیده است.