نقد ادبی ابزاری است در دست منتقد تا به شیوۀ علمی و حساب‌شده به شرح و توصیف آثار ادبی بپردازد و نقاط قوت و ضعف آن را مشخص سازد. در این میان او می‌تواند به ریشه‌یابی بپردازد و منشأ طرح هر مساله را تا آنجا که در توان دارد پیدا کند. در واقع نقد ادبی همچون وسیله‌ای است که زرگر با آن می‌تواند عیار طلا را مشخص سازد. از این رو فردی که به این کار روی می‌آورد نباید در پی منافع فردی باشد. امروزه نقد به رغم گذشته دیگر به معنای کشف معایب نیست، بلکه به بررسی آثار ارزشمند اختصاص دارد. در این دیدگاه، تحلیل‌گر ادبیات به تجزیه و تحلیل مشغول می‌پردازد و می‌کوشد مضامین نهفته در اثر را توضیح دهد و آنچه را از نظر خواننده پنهان مانده است مطرح سازد. همچنین منتقد مانند نویسنده باید صاحب ایده باشد و فراتر از متن به طرح مساله بپردازد و از قدرت و خلاقیت و ابتکار والایی برخوردار باشد. در کتاب حاضر سعی شده با معرفی جریان‌های ادبی و سرگذشت هریک از آنها، نیز تبیین باورهای برخی از نویسندگان معاصر غرب، برخی از ابهامات موجود در حوزۀ نقد آثار ادبی بازگو و خطای نویسندگان ایرانی در تقلید از نویسندگان مغرب زمین، بدون توجه به چگونگی شکل‌گیری جریان‌های ادبی در غرب بازنموده شود. مباحث کتاب عبارت است از: تحلیل ادبیات داستانی، انواع داستان و نقد داستان، نقد نحله‌های ادبی و ادبیات داستانی، زیرساخت داستان، و بازشناخت داستان‌نویسان معاصر در باب نقد ادبیات داستانی.