بخشی از مقدمه:
خلاصه الاشعار و زبده الافکار، گسترده ترین تذکره عمومی زبان و ادبیات فارسی است که در حدود چهل سال بین ۹۷۶ تا ۱۰۱۶ق نگارش و تکمیل آن به انجام رسیده است. مولف تذکره، میرتقی‌الدین محمد، فرزند سید شرف‌الدین علی حسینی کاشانی، از سخن شناسان عهد صفوی و زمان سلطنت شاه تهماسب و شاه عباس اول است، که در زمان خود به میر تذکره شهرت داشت و در شعر «ذکری» تخلص میکرد. میرتقی‌الدین خلاصه الاشعار را بنا نهاده است. بر مقدمه آغازین در سبب جمع آوری اشعار، بیان عشق و محبت و شرایط آن در چهار فصل، بحثی درباره عشق شعرا و ترجمه منظوم اشعار امام علی (ع)، چهار رکن در ذکر سرایندگان متقدم از زمان آل سبکتگین تا زمان تالیف (شامل ۲۴۷ سراینده)، و مقدمه خاتمه و خاتمهای مبتنی بر دوازده اصل و هر اصل ویژه ناحیه ای در ذکر شاعران هم روزگار خویش (شامل ۴۱۴ سراینده). ذیلی نیز پس از اتمام خاتمه خلاصه الاشعار افزوده شده است که شامل اشعاری بدون شرح احوال از بر حدود ۲۰۶ سراینده می شود. کسانی که گویا دیوانشان بعد از اتمام کار به دست نگارنده رسیده است و یا تازه به شاعری روی آورده اند. با این حساب شمار شاعران خلاصه الاشعار به ۸۶۷ نفر میرسد..