مولف اصلی این کتاب که آن را سیاست نامه و سیرالملوک و پنجاه فصل خواجه نظام الملک خوانده اند خواجه بزرگ قوام الدین ابوعلی حسن بن علی بن اسحق است که نظام الملک لقب داشته. به قول مشهور ملکشاه در اواخر سلطنت خویش از چند تن از وزراء خواست که در باب بهترین شیوه ملکرانی و تدبیر امور دینی و دنیایی کتابی تالیف کنند تا آنرا دستور خود سازد. همه نوشتند و شاه از آن میان نوشته خواجه نظام الملک را پسندید و او را باتمام و انتشار آن مامور ساخت. اما کتاب سیاست نامه یا سیرالملوک یا پنجاه فصل که نسخه اصلی آن نگاشته قلم آن وزیر شهیر است کتابی است در سلاست انشاء و جزالت عبارت و روشنی مطلب و تنوع موضوع در میان کتب فارسی کم نظیر و در آن همچنانکه در خاتمع فصل اخیر آمده: " هم پند است و هم حکمت و هم مثل تفسیر قرآن و اخبار پیغمبر و قصص انبیاء و سیر و حکایات پادشاهان عادل، از گذشتگان خبر است و از ماندگان سمراست و با این همه درازی مختصر است و شایسته پادشاه دادگر است"