از پیشگفتار:
مهر خوانندگان در خواندن جلد نخست سی چهره به ویژه داخل ایران، مشوقم برای تکمیل و چاپ جلد دوم بود. نقدهایی گاه مفصل و نامه هایی اغلب کوتاه همه به حسن نیت در باب جلد نخست سی چهره نوشته شد. در پاسخ به این دوستان ذکر چند نکته را لازم میدانم.
هیچ یک از بخشهای سی چهره همان طور که در پیش گفتار جلد نخست هم نوشتم زندگی نامه این افراد نیست. روایت فشرده و کوتاه من، آن هم از برخی سویه های زندگی هر یک از این افراد است. هیچ یک از بخشها کار تحقیقاتی نیست، نوعی روایت است در ملتقای مقاله ای کوتاه و داستانی حتی کوتاه تر. به سان مقاله، تعهدم به خواننده این است که هیچ جزء هیچ روایت ساختگی نیست. تنها مطالبی را به متن راه دادم که در ذهنم و در یادم حقیقت اند. میدانم خاطره خطاکار و خودپسند و گاه حتی خود فریب است. به این سبب کوشیدم هر خاطره را به انصاف و در حد امکان به دور از وسوسه های خوش آیند و پس از گذراندن از صافی شک بیاورم. به همین خاطر شاید باید این شصت چهره را شعر داستان کوتاه تاریخی دانست و در داستان کوتاه حتی از انواع تاریخی اش تاریخ تولد و درگذشت یا عکسی از قهرمان داستان محلی از اعراب ندارد. این شصت بخش، در عین استقلال، هر یک و همه هدفی واحد را دنبال می کنند. بر آنام که در حد توانم به درک و برگذشتن از کابوس تاریخ چهل ساله اخیر ایران کمک کنم. هر داستان - و به گمانم هر مقاله و کار تحقیقاتی جدی - در مفهوم دقیق از واقعیتها آشنایی زدایی می کند. هم پیچیدگی پدیده های به ظاهر ساده را نشانمان میدهد و هم سادگی آنچه را پیچیده می پنداشتیم. سی چهره به گمانم تنها در حالی در کارش کامیاب خواهد بود که هر خواننده را دست کم به این وسوسه دچار کند که شاید تصویر یقینی اش و لاجرم به نظرم قالبی اش از آن «دیگر» محتاج بازاندیشی است. خواه آن «دیگر» قائم مقام ساواک باشد، خواه روشنفکری که عمری به شرافت در راه مبارزه با استبداد جنگید. برآیند این بازاندیشیهای فردی، گامی لازم برای درک و نقد لازم برای برگذشتن از این کابوس چهل ساله است...