هشام بن حَکَم متکلم شیعی قرن دوم قمری و از اصحاب امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) بود. روایاتی از امامان شیعه در مدح هشام نقل شده و بسیاری از دانشمندان شیعه او را ستایش کرده‌اند. علاوه بر این برخی از اهل سنت نیز او را به لحاظ علمی ستوده‌اند که وجود و حضور هشام در جلسات علمی یحیی بن خالد برمکی به عنوان رئیس انجمن یا ناظر و داور و دریافت هدیه از جانب هارون الرشید گواه بر آن است.
هارون الرشید در وصف او می گوید: «براستی عجیب است که مثل هشام زنده باشد و ریاست من یکساعت پایدار بماند. بخدا سوگند اثر زبان این مرد در دلهای مردم از صدهزار شمشیر برنده تر و موثرتر است.»
هشام با استدلالهای خویش ضربه های رسوا کنندهای بر رژیم حاکمان جور و زورمندان شکم پرست می زد. از اینرو حکام جور و دارودسته های آنها همواره او و شیعیان را با تهمت ها و تبلیغات مسخ شده و وارونه طرد می کردند و نام شیعه بودن را برای قتل فردی بی آنکه محاکمه بشود، کافی می دانستند. هشام می دید همه چیز از دست رفته، با نهضت علمی خود همواره می کوشید تا آب رفته باز به خوی خود برگردد.