کتاب رساله‌ای در شرح احوال و آثار استاد محمد معین به اهتمام عباس قنبرزاده، اثری است پژوهشی و زندگینامه‌ای که به بررسی زندگی، آثار و جایگاه علمی دکتر محمد معین، یکی از چهره‌های برجسته‌ی زبان و ادب فارسی، می‌پردازد. این اثر با رویکردی دقیق و مستند، سعی دارد سیمای روشن و منسجمی از شخصیت علمی و فرهنگی محمد معین ارائه دهد؛ کسی که نام او بیش از هر چیز با تدوین و نگارش فرهنگ معین در ذهن علاقه‌مندان به زبان فارسی گره خورده است.
در این کتاب، ضمن پرداختن به سیر زندگی دکتر معین از کودکی تا سال‌های پرثمر فعالیت‌های علمی‌اش، خواننده با ویژگی‌های اخلاقی، دغدغه‌های علمی و تلاش‌های بی‌وقفه‌ی او برای خدمت به فرهنگ و زبان فارسی آشنا می‌شود. همچنین قنبرزاده با جمع‌آوری اطلاعات دقیق، نامه‌ها، خاطرات، گفت‌وگوها و ارجاعات متعدد، سعی دارد تصویری جامع از فعالیت‌های علمی و دانشگاهی استاد ارائه کند؛ از کارهای او در زمینه‌ی واژه‌گزینی و دستور زبان گرفته تا همکاری‌اش با علی‌اکبر دهخدا و تدوین بخش مهمی از لغت‌نامه‌ی دهخدا.
نویسنده در این کتاب به وجوه مختلف آثار محمد معین پرداخته است؛ چه در قالب آثار تالیفی، چه در قالب مقالات، سخنرانی‌ها، و پژوهش‌های تخصصی در حوزه‌های زبان‌شناسی، فلسفه، تصوف و ادبیات فارسی. اهمیت این اثر در آن است که نه‌تنها مروری بر دستاوردهای علمی یک چهره‌ی شاخص است، بلکه دریچه‌ای به فضای فکری و فرهنگی ایران در میانه‌ی قرن چهاردهم شمسی نیز می‌گشاید. کتاب رساله‌ای در شرح احوال و آثار استاد محمد معین نه صرفاً یک زندگینامه، بلکه یک سند فرهنگی‌ست؛ ثبت تلاشی خستگی‌ناپذیر برای حفظ و ارتقای زبان فارسی و بزرگ‌داشت یکی از فرهیختگان بی‌ادعا و موثر این سرزمین.