بخش بعدی بررسی اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران مقارن ظهور اسلامی است که در این بخش اوضاع اجتماعی و ادبی ایران در زمان ساسانیان و غزنویان نیز تبیین گردیده است. وضع شعر فارسی و نثر در قرن چهارم و قسمتی از قرن پنجم، ویژگی‌های شاعران دوره ساسانی و سبک شعری و نثر نیز در این بخش تبیین شده است. در بخش سوم اوضاع اجتماعی و ادبی ایران در زمان سلجوقیان و خوارزمشاهیان از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هفتم هجری بررسی شده است. در ضمن بحث نیز بخشی از آثار شعری و نثری این دوره آورده شده است. سیر افکار و تحول عقاید و اندیشه‌ها از آغاز قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجری موضوع بحث بخش چهارم کتاب است. وضع نظم و نثر در دوره صفویه تا اواخر دوران قاجاریه و ویژگی‌های آنها همراه با معرفی شاعران و نویسندگان این دوره بخش پایانی کتاب را به خود اختصاص داده است.

از متن کتاب:
خطوطی که از ایران باستان بر جای مانده بر دو گونه است: یکی به زبان پارسی باستان با خط میخی و دیگر به زبان مژم شمال ایران به خط اوستایی
خط میخی- خط میخی از چپ به راست نوشته می شد . مهمترین آثاری را که از خط میخی بر جای مانده است، می توان به صورت کتیبه هایی در کوه بیستون نزدیک کرمانشاه (به فرمان داریوش بزرگ ) ، کتیبه تخت جمشید در فارسی کتیبه – گنج نامه در همدان ، کتیبه کورش، در دشت مرغاب (فارس ) وکتیبه هایی در تنگه سئز وغیره ملاحظه نمود . از این خط مجموعا حدود هشتصد لنت روی سنگها و – ظروف و غیره به روزگار ما رسیده است...