چکیده:

سالانه ده ها هزار دختر و پسر زیر سن 15 سالگی توسط خانواده هایشان وادار به ازدواج می شوند. شمار واقعی این کودکان در حقیقت بالاتر از این آمارها است. بسیاری از خانواده ها در ایران ازدواج در سنین پایین را ثبت نمی کنند و یا به صورت غیررسمی به ثبت می رسانند. طبق گزارش انجمن حمایت از حقوق کودکان در ایران شمار دخترانی که درزیر سن 15 سال ازدواج کرده اند از 33383 نفر در سال 1385 به 43459 نفر در سال 1388 رسیده است؛ یعنی30 درصد افزایش در عرض سه سال.

مطالعه ی اخیر به بررسی میزان رواج کودک همسری یا ازدواج زودهنگام کودکان در ایران پرداخته است. جامعه آماری تحقیق باتوجه به آخرین آمار در دسترس به هفت استان ایران با بالاترین نرخ ازدواج کودکان اختصاص داده شد و از این میان، نمونه آماری با توجه به رتبه ی هر استان با روش های نمونه گیری خوشه ای، طبقه بندی و تصادفی انتخاب و با ابزار پرسشنامه مورد مصاحبه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج و یافته های پیمایش در کتابی جمع آوری شده و به زودی توسط نشرشیرازه به چاپ خواهد رسید.

کلمات کلیدی: ازدواج کودکان، ازدواج زودهنگام، کودک همسری، خشونت علیه زنان، حقوق بشر

مقدمه

سازمان ملل متحد ازدواج کودکان را به هر نوع ازدواج در زیر سن 18 سال قبل از اینکه دختر به لحاظ جسمی و روانی آمادگی پذیرش مسئولیت های زناشویی و بچه داری را داشته باشد، اطلاق می کند. بر همین مبنا در مواردی که کودک در زیر این سن ازدواج کند، ازدواج زودهنگام کودکان رخ داده است؛ ازدواجی که توسط پدر یا پدربزرگ کودک از جانب وی شکل گرفته و در آن توجهی به حداقل سن قانونی ازدواج نشده است.

 بسیاری از کشورهای مسلمان مثل الجزایر، عمان و تونس سن 18 سالگی را به عنوان حداقل سن ازدواج تعیین کرده اند(هرمانسم، 1391).  عربستان صعودی یکی از 74 کشوری است که حداقل سن قانونی را برای ازدواج قرار نداده است زیرا در چنین کشورهایی بلوغ فیزیکی نشان و حایل بین کودکی و بزرگسالی در نظر گرفته می شود.(الحکم و مک لالین، 1395).

تحقیقی پیش ازاین دراین باره در دسترس نبود که بتوان به آن رجوع کرد یا روش شناسی شناخته شده ای در ایران به عنوان یک تحلیل تطبیقی به کار گرفته نشده بود، روش شناسی مطابق و همخوان با پدیده ی موردنظر وجود نداشت. که این امر نیاز به یک مطالعه ی تطبیقی از مناطق با نرخ های بالای رواج ازدواج کودکان در داخل ایران را ضروری می کرد که در فهم شباهت ها و تفاوت ها می توانست به ما کمک کند. حجم جامعه، حجم نمونه، روش نمونه گیری، تعداد مصاحبه های تعیین شده برای هر بخش و ناحیه حتی زمان اختصاص داده شده به هر استان خاص بازتابی از رواج ازدواج زودهنگام کودکان در آن منطقه بوده است. اگرچه پرسشنامه ی بکار گرفته شده در هر منطقه یک نسخه ی محلی شده و بومی شده از پرسشنامه های پیمایش جمعیتی و سلامت[1] بود، اما بیشتر بخش های آن محقق-ساخته بود.

نتایج و راهکارها

ایران تا به حال در خصوص آثار علمی در مورد ازدواج کودکان ساکت مانده است. جهت تحلیل کودک

همسری در حوزه زندگی اجتماعی از پرسشنامه هایی به عنوان ابزار تحلیلی در خصوص حوزه های اجتماعی

زیر استفاده شد: پیش زمینه فردی، بعد خانواده و وضعیت آن، باورهای دینی، سطح وابستگی به ازدواج

کودکان، وضعیت دینی والدین، سطح تحصیلی، اطلاعات باروری پاسخگویان زن و مرد، هنجارهای ازدواج،

ثبت آن، رسوم زناشویی، سطح قرار گرفتن در معرض پیامهای پیشگیرانه از کودک همسری، نگرشهای

جنسیتی خانواده و تصمیمگیریهای فردی، تجربه خشونت جنسی زنان و تجربه مردان از خشونت خانگی.

از این منظر یافته های تحقیق در مورد اثرات ازدواج زودهنگام کودکان بر شرایط اجتماعی به صورت

منابع

 الحکم. حسین و مک لالین، کنث(1395)، ازدواج های قابل بحث: ازدواج و کودک همسری در عربستان صعودی، مجله مروری بر خانواده و ازدواج: 9.

http://dx.doi.org/10.1080/01494929.2016.1157119

[1] DHS