اين پايان نامه بصورت كتابخانه اي بوده و مروري مي باشد. فايل به صورت PDF‌ است

 اختلال اضطراب اجتماعي
 (SAD) 
 درمان شناختي – رفتاري
CBT 
+ 
ACT 
 حميد هاشم مطوري
 زمستان ٩٤ 

 
فصل اول : آشنايي با اختلال اضطراب اجتماعي ..............................................................................................٥ 
معرفي اختلال اضطراب اجتماعي ................................................................................................................٥ 
شيوع اختلال اضطراب اجتماعي : ................................................................................................................٦ 
معيارهاي ٥-DSM براي اختلال اضطراب اجتماعي ...................................................................................٦ 
تغييرات اعمال شده در ٥-DSM – اختلال اضطراب اجتماعي ..................................................................٨ 
جنبه هاي شناختي .....................................................................................................................................٩ 
جنبه هاي رفتاري .....................................................................................................................................١٠ 
جنبه هاي فيزيولوژيک ..............................................................................................................................١١ 
تشخيص و درمان ..................................................................................................................................١١ 
فصل دوم : جلسات قبل از پروتکل درماني ......................................................................................................١٥ 
جلسه سنجش و بازخورد (جلسات قبل از پروتکل درماني ) ........................................................................١٥ 
جلسه سنجش ...........................................................................................................................................١٥ 
نمودار تشخيصي فوبي اجتماعي ...........................................................................................................١٦ 
پرسشنامه فوبي اجتماعي (SPQ)  .......................................................................................................١٧ 
پرسشنامه هراس اجتماعي کانور ( SPI ) .............................................................................................١٨ 
مثالي از يک مراجعه کننده ...................................................................................................................٢٠ 
اولين جلسه : ارزشيابي  (مثال موردي ).....................................................................................................٢٣ 
جلسه بازخورد ...........................................................................................................................................٣٠ 
فصل سوم : ط رح درماني مبتني بر درمان شناختي – رفتاري..............................................................٤٠ 
مدل Rapee و Heimberg.................................................................................................................٤٠ 
جلسه ١: مطالب آموزشي در مورد اضطراب اجتماعي ................................................................................٤٥ 

 
شرح جلسه و تکنيک ها  .......................................................................................................................٤٥ 
فهرست سه مولفه اضطرابي مربوط به موقعيت هاي اجتماعي اضطراب زا............................................٤٧ 
بيمار : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . هفته : . . . . . . . . . . . . ...............................................٤٧ 
مثال موردي – جلسه اول .......................................................................................................................٤٧ 
جلسه ٢: تمام کردن مطالب آموزشي ، طراحي سلسله مراتبي از موقعيت هاي ترسناک................................٥٨ 
شرح جلسه و تکنيک ها ........................................................................................................................٥٨ 
فهرست موقعيتهاي اضطراب اجتماعي براي بيماران ................................................................................٦٠ 
مثال موردي – جلسه دوم .......................................................................................................................٦١ 
جلسه سوم – معرفي بازسازي شناختي : شناسايي افکار خودآيند .................................................................٧٠ 
جلسه  چهارم – بازسازي شناختي : به چالش کشيدن افکار خودايند............................................................٧٠ 
شرح جلسه و تکنيکها............................................................................................................................٧١ 
مثال موردي – جلسه سوم ......................................................................................................................٨٩ 
مثال موردي – جلسه چهارم ...................................................................................................................٩٦ 
جلسه  پنجم – رويارويي و بازسازي شناختي : نخستين رويارويي ................................................................٩٨ 
شرح جلسه و تکنيکها............................................................................................................................٩٨ 
مثال موردي – جلسه پنجم ...................................................................................................................١٠٠ 
جلسه  ششم تا دهم – رويارويي و بازسازي شناختي :رويارويي مداوم .......................................................١٠٤ 
شرح جلسات و تکنيک ها...................................................................................................................١٠٥ 
مثال موردي .........................................................................................................................................١٠٦ 
خاتمه دادن به درمان ............................................................................................................................١٠٨ 
فصل چهارم .......................................................................................................................................١١٦ 
مرور کلي بر درمان مبتني بر پذيرش و تعهد به همراه مثال 
جلسات درماني اختلال اضطراب اجتماعي ...........................................................١١٦ 
معرفي ACT....................................................................................................................................١١٦ 
هدف ACT..............................................................................................................................................١١٧  ACTبا ديگر رويکردهاي مبتني بر توجه آگاهي چه 
تفاوتي  دارد؟..........................................................................................................................١١٨ 
بهنجار بودن سالم .............................................................................................................١٢٠ 
بهنجار بودن مخرب .............................................................................................................١٢١ 
اجتناب تجربهاي ...................................................................................................................١٢٢ 
مداخلات درماني ......................................................................................................................١٢٤ 
جلسه اول ......................................................................................................................................١٢٥ 
شش فرايند اصلي ACT .......................................................................................................١٢٩ 
جلسه دوم ......................................................................................................................................١٣١ 
جلسه سوم ......................................................................................................................................١٣١ 
جلسه چهارم ................................................................................................................................١٣٢ 
جلسه پنجم ...................................................................................................................................١٣٣ 
جلسه ششم تا دهم ................................................................................................................١٣٣ 
 4

 
 فصل اول : آشنايي با اختلال اضطراب اجتماعي
معرفي اختلال اضطراب اجتماعي 
٤-DSM  نام اين اختلال را فوبياي اجتماعي و نام فرعي آن را اختلال اضطراب اجتماعي در نظر گرفته بود اما 
٥- DSM نام اصلي اين اختلال را اختلال اضطراب اجتماعي در نظر گرفته است ، زيرا مشکلات به وجود آمده در اثر آنها، در مقايسه با ساير فوبياها، معمولآ فراگيرتر هستند و در فعاليت هاي عادي فرد نابساماني بيشتري به وجود مي آورند. اختلال اضطراب اجتماعي عبارت است از ترس شديد و دايمي از موقعيت هايي که در آنها فرد در جمع ديگران قرار مي گيرد يا بايد جلوي آنها کاري انجام دهد (مثلآ، سخنراني کند). افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي از هر گونه موقعيت اجتماعي که فکر مي کنند ممکن است در آن يک رفتار خجالت آور داشته باشند يا هرگونه وضعيتي که فکر مي کنند در آن مورد ارزيابي منغي ديگران قرار مي گيرند مي ترسند و سعي مي کنند از آنها دور باشند. در موقعيت هاي اجتماعي، اضطراب آنها آنقدر فراگير است که  ٥- DSM نام عمومي تر اختلال اضطراب اجتماعي به آن داده است زيرا مي تواند بعضي مشکلات فلج کننده ديگر مثل افسردگي و اعتياد به مواد را پيش بيني کند. 
٥-DSM بعضي خصوصيات بارز اختلال اضطراب اجتماعي را تعريف کرده است : افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي از خجالت زده شدن مي ترسند و نگران هستند که ديگران آنها را افرادي مضطرب ، ضعيف ، ديوانه ، يا احمق بدانند. آنها از صحبت کردن در حضور ديگران مي ترسند زيرا فکر مي کنند مردم متوجه لرزش دست يا صداي آنها خواهند شد. يا ممکن است ، به هنگام صحبت با ديگران ، به شدت مضطرب شوند زيرا مي ترسند که حرف زدن آنها و حرف هايشان مبهم و نامنسجم جلوه کند. آنها از خوردن ، نوشيدن يا نوشتن در حضور ديگران خودداري مي کنند زيرا مي ترسند که ديگران لرزش دست آنها را ببينند و، در نتيجه ، خجالت زده شوند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي تقريب هميشه علايم اضطراب را تجربه مي کنند )مثل تپش قلب ، لرزش ، عرق کردن ، ناراحتي معده و روده ، اسهال ، گرفتگي عضلات ، مسخ شدن ، سردرگمي(، علايمي که در موقعيت هاي اجتماعي هراسناک نشان داده مي شوند و، در موارد شديد، مي توانند با معيارهاي حمله وحشت زدگي انطباق داشت باشند. 

 
1
شيوع اختلال اضطراب اجتماعي : 
 ٥ - DSM نرخ شيوع ١٢ ماهه اختلالي اضطراب اجتماعي در مردم آمريکا را حدود % ٧ اعلام ميکند. نرخ شيوع 
١٢ ماهه در کودکان ونوجوانان تقريبا شبيه به نرخ شيوع در بزرگسالان است . نرخ شيوع در همه گروه هاي سني با افزايش سن کاهش مي يابد. در مورد بزرگسالان مسن تر، نرخ شيوع ١٢ ماهه بين % ٢ تا % ٥ است . اين اختلال در زنان بيشتر از مردان مشاهده مي شود ( ١,٥ تا ٢,٢ برابر)، و در نوجوانان و جوانان تفاوت جنسيتي در نرخ شيوع بيشتر مشاهده مي شود. 
بررسي شيوع اين اختلال در جامعه ايران در سال ١٣٨٩ نشانگر شيوع ١٠ درصدي، با برتري نسبت زنان مبتلا بود 
معيارهاي ٥-DSM براي اختلال اضطراب اجتماعي 
2
A : ترس يا اضطراب شديد نسبت به يک يا چند موقعيت اجتماعي که در آن ، فرد در معرض توجه و دقت ديگران قرار مي گيرد. بعضي نمونه ها عبارتند از: تعاملات اجتماعي مثلآ، حرف زدن با ديگران ، ملاقات يا آشنا شدن با ديگران (، تحت نظارت ديگران قرار داشتن )مثلآ، به هنگام خوردن يا نوشيدن (، يا انجام دادن کاري در جلوي ديگران (مثلا سخنراني کردن ). 
نکته  :در مورد کودکان ، اضطراب بايد در حضور دوستان همسن و سال نيز روي دهد نه فقط در طول تعامل با بزرگسالان . 
Talepasand, S., & Nokani, M. (2010). Social phobia symptoms: prevalence and  1
 sociodemographic correlates. Archives of Iranian medicine, 13(6), 522-527.
٢ آسيب شناسي رواني بر اساس ٥-DSM ، ترجمه و تأليف مهدي گنجي، ويراستار دکتر حمزه گنجي، نشر ساوالان ، ١٣٩٢ 

 
B  :فرد مي ترسد که طوري عمل کند، يا علائم اضطرابي از خود نشان دهدکه باعث شود مردم برداشت منفي از او داشته باشند )مثلآ، مسخره شود، خجالت زده شود، يا تحويل گرفته نشود( يا باعث توهين به ديگران يا ناراحت شدن آنها شود. 
C : موقعيت يا موقعيت هاي اجتماعي تقريبآ هميشه باعث ترس يا اضطراب مي شوند. 
توجه : در کودکان ، ترس يا اضطراب ممکن است با گريه کردن ، قشقرق راه انداختن ، بي حرکت ماندن ، کز کردن ، يا حرف نزدن در موقعيت هاي اجتماعي نشان داده شود. 
D :فرد فعالانه تلاش مي کند تا از موقعيت )يا موقعيت هاي( اجتماعي اجتناب کند يا مجبور مي شود آنها را با ترس و اضطراب بسيار زياد تحمل کند. 
E : ترس يا اضطراب او با خطري که از طرف موقعيت اجتماعي مورد نظر او را تهديد مي کند تناسب ندارد. توجه داشته باشيد که ́́تناسب نداشتن ́́ به متن و زمينه فرهنگي-اجتماعي اشاره دارد. 
F : ترس ، اضطراب ، يا اجتناب مورد نظر، پيوسته و مکرر است و معمولآ ٦ ماه يا بيشتر مي کشد. 
G : ترس ، اضطراب ، يا اجتناب باعث مي شود فرد به ديسترس يا نابساماني شديد و از لحاظ معنادار در عملکرد اجتماعي، شغلي، يا ساير جنبه هاي مهم زندگي دچار شود. 
 H : ناراحتي فرد را نمي توان به آثار مستقيم يک ماده )مثلا، يک نوع ماده مخدر، يک نوع تجويزي(، يا يک عارضه پزشکي ديگر نسبت داد 
I : يک اختلال ذهني ديگر نمي تواند علت مناسبتري براي اين ناراحتي وحشت زدگي، اختلال بادي ديسمورفيک ، يا اختلال طيف اوتيسم . 
J:  اگر يک عارضه پزشکي ديگر وجود دارد) مثلآ، بيماري پارکينسون ، چاقي، زشت شدن صورت يا بدن به خاطر سوختگي يا زخم (، ترس ، اضطراب ، يا اجتناب مورد نظر ربطي به اين موضوع  ندارد يا مفرط است . 
 7

 
تغييرات اعمال شده در ٥-DSM – اختلال اضطراب اجتماعي 
3
١- تغيير عنوان 
٢- معيار A : اصطلاح "بارز" در متن به عنوان شديد در نظر گرفته مي شود . عبارت "ترس يا اضطراب " به طور پايدار در سرتاسر معيارهاي اختلال اضطراب اجتماعي و اختلال هاي اضطرابي استفاده مي شود ."مشاهده " و 
"تعامل " که به عنوان تحليل عامل تحقيق اضافه شده بودند نشان داد که سه نوع از موقعيت هاي اجتماعي وجود دارد : تعامل ، مشاهده ،و عملکرد (مرور بوگلز و همکاران در مورد خرده انواع را ببينيد ). در متن ، تعاريف و مثال هاي بيشتر در مورد سه نوع اشاره شده اضافه شده است . 
٣- معيار B : پرانتز دور عبارت "علائم اضطرابي از خود نشان دهد " برداشته مي شود ، علائم اضطرابي از خود نشان دهد يک ترس کليدي در اختلال اضطراب اجتماعي مي باشد. 
٤- احساس حقارت و خجالت کشيدن تحت عبارت وسيعتر "باعث ارزيابي منفي " قرار مي گيرد ، چراکه هسته ترس در اختلال اضطراب اجتماعي مي باشد. ديگر متغيير ها بخاطر افزايش حساسيت فرهنگي اضافه شده اند. 
٦- معيار C. جمله بندي منطبق با معيار فوبيا خاص و اگرو فوبيا ساخته شده است . در نکته مورد اشاره براي کودکان "با مردم نا اشنا "حذف شده چرا که کودکان مي تواند اضطراب را با افراد اشنا نيز تجربه کنند. امتناع از صحبت کردن در برابر افراد اشنا به عنوان رفتاري اجتنابي در کودکان نوپا اضافه شده است . 
٧- معيار D . از عبارت "ترس يا اضطراب " به منظور همساني استفاده شده است . 
٨- معيار E: بيماران با اختلال اضطراب اجتماعي به سختي تشخيص مي دهند که ترسهايشان مفرط است ، اما توهمي نيستند . بنابراين بالينگران موقعيت بهتري براي قضاوت در اين مورد دارند . استفاده از عبارت " با ميزان 
Bögels, S. M., Alden, L., Beidel, D. C., Clark, L. A., Pine, D. S., Stein, M. B., & Voncken,  3
M. (2010). Social anxiety disorder: questions and answers for the DSM‐V. Depression and 
 Anxiety, 27(2), 168-189.
 8

 
خطر در موقعيت اجتماعي تناسب ندارد" تمايل دارد انچه را که منظور "مفرط يا غير منطقي " است عملياتي کند 
. اين نکته را يادآور بالينگران مي شود هنجار هاي فرهنگي مناسب با تعامل اجتماعي را به حساب اورند. 
٩- معيار F : مدت ٦ ماه براي بزرگسالان بعلاوه براي جوانان به منظور تشخيص آستانه تشديد اضطراب اجتماعي فرض شده است . ترس اجتماعي موقتي حتي اگر از ٦ ماه هم بگذرد نبايد به عنوان يک اختلال طبقه بندي شود . 
نياز به تجزيه و تحليل اطلاعات ثانويه براي تعداد ماه ها وجود دارد اما با وجود اين ٦ ماه ترجيح داده شده است . 
١٠- معيار G : اضافه کردن معيار مدت زمان F ممکن است نياز براي معيار اختلال . پريشاني براي تاکيد کردن آستانه تشخيصي را کاهش دهد. 
١١- معيار H : معيار DSM٤ اجتناب . ترس هاي اجتماعي را در ارتباط با موقعيت پزشکي را در نظرنمي گيرد . 
هر چند مطالعات نشان داده است که افراد اضطراب اجتماعي مفرطي را در ارتباط با علايم پزشکي و ناتوانيشان از خود نشان مي دهند که باعث اضطراب اجتماعي مي شود. به علاوه ، چنين اضطرابي مي تواند درمان شود . 
علائم 
جنبه هاي شناختي 
فردي که دچار اضطراب اجتماعي است هيچ گونه تمايلي به آغاز ارتباط با ديگران ندارد و با احساسي از ترس از هر موقعيتي که ممکن است در معرض داوري ديگران قرار گيرد، اجتناب ميورزد. برداشت يا تصور شخص از موقعيت هاي اجتماعي که احتمال دارد شخصيت ، ظاهر يا تواناييهاي او مورد سنجش و ارزشيابي ضعيف ديگران قرار گيرد، ميتواند واقعي يا خيالي باشد. مبتلايان به اضطراب اجتماعي از اينکه چگونه در نظر ديگران به نظر ميرسند احساس نگراني ميکنند. آنها معمولا در جمع متوجه به ظاهر و رفتار خود هستند و معيارهاي بالايي براي رفتار و عملکرد خود در نظر دارند. شخص مبتلا تلاش ميکند تا تاثير مثبتي بر ديگران بگذارد و جلوه عادي از خود ارائه دهد اما در عين حال معتقد است که قادر به اين کار نيست . اين افراد پيش از روبرو شدن با موقعيت اجتماعي اضطراب زا بارها و بارها شرايط را بصورت ذهني تصور ميکنند و مسائل و موقعيتهاي اضطراب زاي بالقوه و طريقه برخورد با آن را مرور ميکنند. آنها اتفاقاتي که ممکن است برايشان خجالت آور باشد را بررسي ميکنند و حتي رشته تفکراتشان پس از رويارويي با آن موقعيت خاتمه نمييابد بلکه تا روزها بعد رفتار خود را 
 9

 
بررسي ميکنند و معمولا خود را به خاطر اشتباهات و نمايش ضعيف سرزنش ميکنند. مبتلايان به اضطراب اجتماعي بدبين تر از ديگران هستند و صحبتهاي عادي يا مبهم را با نگاه منفي تفسير ميکنند. بسياري از تحقيقات نيز نشان داده است که اين افراد خاطرات منفي را بهتر از ديگران به ياد ميآورند.  برخي ديگر از خصوصيات اين افراد شامل عادت به خواندن طرز فکر ديگران ، تمرکز روي اتفاقات منفي، کوچک شمردن نکات قوت خود، تعميم دادن بيش از حد مشکلات و پرهيز از برقراري روابط صميمي است . برخي از موقعيتهايي که موجب بروز 
اضطراب در مبتلايان ميشود بصورت زير است : 
•  مورد قضاوت ضعيف ديگران قرار گرفتن ، عدم تأييد يا انتقاد توسط ديگران 
•  ملاقات با ديگران براي نخستين بار 
•  مرکز توجه واقع شدن (مثلا در زمان وارد شدن به مجلسي که ديگران نشسته اند) 
•  زير نظر قرار گرفته شدن به هنگام انجام کار 
•  دعوت کردن يا دعوت شدن 
•  شرايط خاص اجتماعي مثل عصبانيت ها و پرخاشگريها 
•  موقعيتي که ميبايست مصمم و قاطع جواب داد يا اظهار نظر کرد 
جنبه هاي رفتاري 
اضطراب اجتماعي ترسي ماندگار از يک يا چند موقعيت است که فرد در آنها در معرض نگاه موشکافانه ديگران قرار ميگيرد و ترس از اينکه به گونه اي عمل يا رفتار کند که اشتباه و درنتيجه تحقيرآميز يا خجالت آور باشد. 
اين مساله فراتر از خجالتي بودن عادي است به گونه اي که در موارد بسياري به اجتناب از موقعيتهاي قابل توجه اجتماعي و شغلي منجر شود. موقعيتهاي اضطراب زا ميتواند تقريبا شامل هرگونه روابط اجتماعي خصوصا شرکت در گروههاي کوچک ، مهماني، صحبت با افراد غريبه ، هتل و امثال آن شود. علائم جسمي و فيزيکي ميتواند شامل خالي شدن ذهن ، تپش قلب ، سرخ شدن ، سوزش معده و دل آشوب شود. 
هراسها معمولا با فرار (escape behavior)يا رفتارهاي اجتنابي (avoidance behavior)کنترل ميشوند. 
به عنوان مثال يک دانش اموز ممکن است در زمان صحبت کردن در جلوي جمع ، کلاس را ترک کند (فرار) يا از ارائه گزارش شفاهي خودداري کند (اجتناب ) چرا که قبلا در موقع صحبت در جلوي جمع دچار اضطراب شديد يا حملات اضطرابي شده است . برخي از رفتارهاي اجتنابي کوچک زماني ديده ميشود که فرد از برخورد 
 10

 
چشمي (eye contact)با ديگران اجتناب ميکند مثلا فرد محلي را براي نشستن انتخاب ميکند که ارتباط رودرروي چشمي با ديگران نداشته باشد. در موارد شديدتر فرد از مواجهه با هر موقعيت اجتماعي که باعث بروز اضطراب شود پرهيز ميکند. اينگونه رفتارهاي اجتنابي در فرد مبتلا باعث افت شديد در کيفيت زندگي فرد ميشود و باعث بدتر شدن و پيشرفت اين اختلال ميگردد لذا مبتلايان بايد از رفتارهاي اجتنابي بطور جدي پرهيز کنند. 
جنبه هاي فيزيولوژيک 
واکنشهاي فيزيولوژيکي همانند ديگر اختلالهاي اضطرابي در اضطراب اجتماعي هم ديده ميشود. در زمان مواجهه با موقعيتهاي اضطراب زا کودکان مبتلا ممکن است علائمي مثل کج خلقي، گريه ، چسبيدن به والدين يا سکوت از خود نشان دهند. در بزرگسالان چشمان اشکي(teary eyes)، تعريق زياد، دل آشوب ، لرزش و تپش قلب ديده ميشود که در نتيجه پاسخ فيزيولوژيکي استرس (fight or flight response) بوجود ميآيد. 
سرخ شدن هم معمولا در اين افراد ديده ميشود. اين واکنشهاي قابل مشاهده باعث افزايش اضطراب شخص ميشود. 
تحقيقات اخير نشان ميدهد که قسمتي از مغز که آميگدالا (amygdala)ناميده ميشود و بخشي از سيستم ليمبيک (limbic system)ميباشد در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعي در زمان رويارويي با چهره هاي خشمگين يا موقعيتهاي ترسناک بيش از حد طبيعي فعال است . اين تحقيقات نشان ميدهد که شدت اين واکنش با شدت اضطراب اجتماعي رابطه مستقيم دارد. 
تشخيص و درمان 
اضطراب اجتماعي معمولا جدي گرفته نمي شود يا با اختلالات ديگري مثل افسردگي اشتباه گرفته مي شود. 
جهت تعيين شدت اضطراب اجتماعي و رفتارهاي اجتنابي در افراد مشکوک پرسشنامه هايي طراحي شده است . 
معيار لايبويتز( Liebwitz scale ) و معيار مختصر هراس اجتماعي(brief social phobia scale) معمولا بدين منظور استفاده مي شوند. 
 11

 
مهمترين مساله اي که از مطالعات اضطراب اجتماعي برداشت ميشود اهميت قابل توجه تشخيص و درمان زودهنگام است چرا که با گذر زمان جنبه هاي شناختي، رواني و فيزيکي اختلال تقويت ميشود و غلبه بر آن به مراتب سخت تر خواهد بود. با اين وجود غالبا افراد مبتلا بسيار دير و پس از برخورد با مشکلات فراوان در زندگي براي درمان مراجعه مي کنند. با توجه به اينکه اين اختلال در بسياري از نقاط جهان چندان شناخته شده نيست و ناشي از اختلالات شخصيتي فرض ميشود مبتلايان به هراس اجتماعي معمولا به خود درماني(-self medication) روي مي آورند. عامل ديگري که در اين مساله موثر است پرهيز مبتلايان از مراجعه به پزشک به علت خود اختلال است . اين مسايل احتمال اعتياد به مواد مخدر، روانگردان و تداخلات خطرناک دارويي را افزايش مي دهد. 
روش هاي درماني مختلفي براي درمان اختلال اضطراب اجتماعي  شکل گرفته است از آن جمله مي توان به روش هاي مواجهه درمان ( کلارک وفربورن ، ١٩٩٨، ترجمه کاوياني، ٨٠ ١٣ )٤، آموزش مهارت هاي اجتماعي ( دادستان ، ١٣٨٢)٥، آرامسازي کاربردي ( تورک و همکاران ، ١٩٩٩)٦ ، دارو درماني از جمله بنزوديازپين ها، ونلافکسين ، باسپيرون ( کاپلان و سادوک، ٢٠٠٧، ترجمه رفيعي و رضاعي، ١٣٨٩)٧ اشاره کرد. 
اما با توجه به محدوديتهايي که هر کدام از اين روش هاي درماني دارند، به عنوان مثال تورک و همکاران (١٩٩٩ ) نشان دادند که مواجهه درماني ممکن است به تنهايي براي درمان هراس اجتماعي کافي نباشد، زيرا خصوصيت اصلي هراس اجتماعي در اصل يک سازه شناختي (ترس از ارزيابي منفي ) است ، يا در مطالعه ديگري (مارکس ، ١٩٨٧؛ به نقل از دادستان ، ١٣٨٢ ) نشان دادند که به رغم اثر بخش بودن آموزش مهارتهاي 
٤ کلارک، ديويد. م و فربورن ، کريستوفر. ج . (١٩٩٧ ). دانش و روش هاي کاربردي رفتار درماني شناختي . ج ١. ترجمه حسين کاوياني ( ١٣٨٠). چاپ اول . تهران : فارس . 
٥ دادستان ، پريرخ . (١٣٨٢). روانشناسي مرضي تحولي (جلد ١). تهران : سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت ). 
Turk, C. L., Heimberg, R. G., & Hope, D. A. (2001). Social anxiety disorder. Clinical handbook of psychological  6
 disorders: A step-by-step treatment manual, 3, 114-153.
٧ سادوک، بنيامين . جي و سادوک، ويرجينيا. آل . (٢٠٠٧). خلاصه روانپزشکي علوم رفتاري.روانپزشکي (جلد دوم ). ترجمه فرزين رضاعي (١٣٨٩). تهران : انتشارات ارجمند 
 12

 
اجتماعي اغلب مواقع سطوحي از ترس پا برجا مي ماند، بنابرا ين روانشناسان در صدد کشف روش هاي درماني بهتر و اثر بخش تر بودند. 
از جمله اين درمانها درمان رفتاري - شناختي بود . توجه به مؤلفه هاي شناختي در بروز هراس اجتماعي باعث شده که پژوهشگران با استفاده از مدلهاي شناختي و رفتاري پيشين ، چندين روش درماني شناختي - رفتاري را براي اختلال هراس اجتماعي ابداع نمايند. اين روشهاي درماني در برگيرنده « آموزش کنترل اضطراب » باتلر و همکاران ، درمان گروهي شناختي - رفتاري هيمبرگ و درمان ترکيبي مواجهه گروهي و بازسازي شناختي ، گروهي ماتيک و پيترز است ( کلارک و فربورن ، ١٩٩٧؛ ترجمه کاوياني، ١٣٨٠). درمان شناختي - رفتاري (CBT) براي هراس اجتماعي از لحاظ علمي بيش از همه درمانهاي روانشناختي ديگر مورد تأييد قرار گرفته است (چمپلس و هپ ، ١٩٩٦ ، به نقل از فايربرادر، ٠٠٢ ٢ )٨. درمان شناختي - رفتاري براي هراس اجتماعي معمولا شامل مواجهه تدريجي با موقعيتهاي اجتماعي اضطراب آور، آزمايشات رفتاري به منظور آزمون فرضيه هايي که فرد مبتلا به اضطراب اجتماعي درباره موقعيتهاي اجتماعي دارد (مثلا اجازه دادن به اينکه ديگران سرخ شدن فرد را ببينند تا فرد بفهمد که آيا طرد خواهد شد) و بازسازي شناختي باورهاي ناسازگارانه افراد مبتلا به هراس اجتماعي ميشود 
9
بطور خلاصه درمان هاي موثر CBT بعضي موارد زير را شامل مي شوند: 
Fairbrother, N. (2002). The treatment of social phobia–100 years ago. Behaviour research and therapy,  8
 40(11), 1291-1304.
٩ راهنماي گام به گام درمان اختلالات اضطراب . نويسنده : رابرت ليهي , استيون هالند , مترجم : اکرم دهقاني 
 13