مقدمه :    2
بيان مسئله    2
انواع (( مَن )) :    2
علامت های جزم :    3
نقش مَن شرطیه :    4
(( مَن )) شرطیه و تأثیر معنوی :    4
مَن استفهامیّه :    4
نقش مَن موصوله :    5
انواع (( ما )) :    5
مای شرطیه :    5
راه شناخت مای شرطیه :    6
مای نافیه :    6
مای استفهامیّه :    6
مای موصوله :    7
مای کافه :    7
مای تعجبیه :    8
نتیجه گیری :    8


مقدمه :
    تعدادی از اسم ها در کتاب های دوره ی متوسطه و در بعضی از دروس آورده شده اند که در ارزشیابی و آزمون ها از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند ؛ با توجه به اهمیتی که دارند شرح کافی و وافی بر آنها نوشته نشده است . (( مَن )) و (( ما )) از جمله این اسم ها هستند ، که هر کدام انواع و شرحی و تفصیلی دارند . در انواع (( مَن )) و (( ما )) برخی اسم و عده ای حرف که به عامل و غیر عامل ، جازم و غیر جازم تقسیم می شوند و گاهی هم نقش و محلی از اعراب دارند یا اینکه نقش و محلی از اعراب ندارند . از آنجا که در آزمون ها و ارزشیابی به آنها توجه می شود فراگیر لازم است که هر یک از آنها را بشناسد .در بررسی هر یک سعی کرده ایم که به جایگاه و مواضع ، راه های شناخت هر کدام ، عامل یا غیر عامل بودن آنها بپردازیم .
چکیده :
    بسیاری از اسم ها و حروف تقسیماتی دارند ، (( مَن )) و (( ما )) از آن دسته هستند که دارای تقسیمات و انواعی می باشند . ابتدا به تقسیم بندی (( مَن )) و شرحی جداگانه بر هر یک پرداخته ایم ؛ سپس توضیحی و شرحی بر انواع (( ما )) آورده ایم . در ادامه به شرح هر یک و راه های شناخت ، عامل یا غیر عامل ، جازم و غیر جازم و حرف یا اسم بودن آنها خواهیم پرداخت .
کلید واژه :  انواع / من / جایگاه / نقش / ما
بيان مسئله
انواع (( مَن )) :
     (( مَن )) انواع و اقسامی دارد که عبارتند از : 1- مَن شرطیه 2- استفهامیّه 3- موصوله 4- نکره موصوفه 5- نکره تامه   از میان پنج قسم آن فقط به توضیح سه قسم اول ( مَن شرطیه – استفهامیه و موصوله ) می پردازیم .
مَن شرطیه : 
     این نوع از انواع (( مَن )) یکی از عامل های جزم فعل است . عامل های جزم به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند : الف) دسته ای که فقط یک فعل را جزم می دهند ، و آنها را عامل های جزم یک فعل گویند . از قبیل : لَم – لمّا – لام امر و لای نهی . ب) دسته ای دو فعل را جزم می دهند ، که به فعل اول شرط و به فعل دوم جواب شرط گویند . از جمله : ( إِن – مَن – ما – أینما – متی – مهما ... ) . که عده ای با توجه به إن که حرف است آنها را حروف شرط می نامند ، و برخی با توجه به بقیه که اسم هستند آنها را اسماء شرط می گویند .
علامت های جزم : 
     علامت جزم همان علامت یا تغییر لفظی است که با آمدن یکی از عامل های جزم یک فعل یا جزم دو فعل در پایان فعل ایجاد می شود . عبارتند از : 1 – مجزوم به سکون . در صیغه های  ( 1- 4 – 7 – 13 و 14 ) وآن هم در صورتی که آخرین حرف اصلی صحیح و سالم باشد . مثال : لَم یَکتب  ، لا تَقُل.  2- مجزوم به حذف حرف عله : در همین 5 صیغه که آخر آنها نون اعراب یا نون فاعل ندارد ، اگر یکی از عامل های جزم به اول آنها بیاید در صورتی که آخرین حرف اصلی عله ی واو ، یاء و یا اینکه الف منقلبه باشد ، حرف عله حذف می شود . مثال :    لا تَدعُ = مضارع مجزوم به حذف حرف العله، لا تَنسَ، لَم یَبکِ. 3- مجزوم به حذف نون الاعراب : هفت صیغه از صیغه های فعل مضارع نون آنها نون عوض ضمه یا رفع و یا نون اعراب است . راه شناخت این است که بعد از سومین حرف اصلی فعل مضارع یا قبل از نون اعراب یکی از سه ضمیر مرفوعی ((و ا ی )) می آید . در صورتی که یکی از عامل های جزم یک یا دو فعل به اول یکی از این هفت صیغه بیاید نون الاعراب حذف می شود ؛ و مضارع مجزوم به حذف نون الاعراب و اعراب فرعی است. مثال : إن تقرضوا اللهَ قرضاً حسناً یُضاعفه لکم. فعل شرط مجزوم                               جواب شرط و مجزوم بالسکون ( اصلی ) بحذف نون الاعراب (فرعی) 
4- مضارع مجزوم محلاً : دو صیغه ی 6 و 12 ( لِلغائبات – للمخاطبات ) مضارع مبنی هستند و نون بعد از سومین حرف اصلی فاعل است ، و با وجود هر عاملی حذف نمی شود ، و در هر سه حالت رفع ، نصب و جزم اعراب آن محلی است .     حال اگر به اول یکی از این دو صیغه عاملی از عامل های جزم یک فعل یا جزم دو فعل بیاید ، نون تغییر نخواهد کرد ، و محلاً مجزوم است . مثال : یا بناتی ! إن تفهمنَ سرّ نجاخ الفائزات فی المسابقه تَنجَحنَ .  فعل شرط مجزوم محلاً  جواب شرط و مجزوم محلاً  جایگاه مَن شرطیه : 
     مَن شرطیه که به آن مَن جازمه وعامله و نکره نیز می گویند ، بر سر جمله ای می آید ، و از راه های شناخت آن وجود دو فعل مجزوم بعد از آن است .