فهرست مطالب:

مقدمه     1
بيان مسأله     6
ضرورت تحقيق    10
اهداف تحقيق    13
فرضيه‌هاي تحقيق    13
متغيرهاي تحقيق    14
تعاريف متغيرهاي تحقيق    14
فصل دوم: ادبيات پژوهش
الف) افسردگي     16
تاريخچه افسردگي    16
افسردگي چيست    17
تفاوت بين اندوه سالم و افسردگي چيست    19
تعريف افسردگي     19
افسردگي چه كساني را تهديد مي‌كند    20
-جنس    20
-سن    20
ديدگاه‌هاي نظري درباره افسردگي    21
ديدگاه زيست شناختي    21
-سبب شناسي افسردگي    22
-توارث    22
-آمين‌هاي بيوژنيك    23
-نوراپي نفرين    23
-سروتونين    24
-دوپامين    24
-فرضيه فلوكستين (پروزاك) وايندول آمين    25
پاسخ زيست‌ شناختي در افسردگي    25
-آزمون بازداري دگزامتازون    25
- فروزش    26
- اختلالات خواب    26
-محور تيروئيد    27
-اثر كورتيزول    28
-سيستم ليمبيك و افسردگي    28
-ريتم‌هاي شبانه روزي    29
-تصوير گري از مغز    30
ديدگاه روان شناختي    30
الگوهاي روانكاري    31
الگوي خشم معطوف به درون    31
-الگوي فقدان شي    32
ديدگاه رفتاري     32
ديدگاه انسان‌گرايي    33
ديدگاه شناختي    34
-خطاهاي منطق    35
-الگوي درماندگي آموخته شده افسردگي    36
ب) درمان افسردگي    38
درمان مبتني بر نظريه‌هاي زيست شناختي    38
-دارو درماني    38
-الكترو شوك درماني    39
- نور درماني    40
درمان مبتني بر نظريه‌هاي روان پويايي    41
-روان درماني روان پويشي    42
-روان درماني حمايتي    43
-روان درماني ميان فردي    44
-روان درماني فمينيستي    45
درمان مبتني بر نظريه‌هاي شناختي و رفتاري    45
-رفتار درماني    46
-رابطه درماني    47
- شناخت درماني    48
درمان مبتني بر گروه درماني    49
-خانواده درماني    50
-زوج درماني    50
-گروه‌هاي حمايتگر    51
درمانهاي تكميلي     51
-داروهاي گياهي    52
-رژيم غذايي و مكمل‌هاي غذايي    52
-فنون آرميدگي    53
-هوميوپاتي    54
ج) افسردگي زنان    55
اختلالات خلقي مربوط به قاعدگي    56
سندرم قبل از قاعدگي (pms)    56
-سبب شناسي    56
-بروز تشخيص    57
اختلال ملال پيش از قاعدگي     58
درمان اختلال‌هاي قاعدگي     60
-درمان سندرم قبل از قاعدگي (pms)     60
-درمان اختلال ملال پيش از قاعدگي    61
ارزيابي تاثير درمان‌ها    63
اختلالات خلقي مربوط به زايمان    64
-افسردگي بعد از زايمان    65
-سبب شناسي اختلالات خلقي بعد از زايمان    65
- بروز و تشخيص افسردگي بعد از زايمان    68
-علايم افسردگي در طول بارداري    69
-اختلالات خلقي پس از زايمان    69
درمان اختلالات خلقي پس از زايمان    72
-دارو درماني در دوران بارداري    75
-دارو درماني در دوران شيردهي    77
چگونه خود را ياري دهيم؟    78
نقش حمايتي ماما و پرستار روانگر در پيشگيري افسردگي پس از زايمان    79
اختلالات خلقي مربوط به يائسگي    81
-سبب شناسي     82
- يائسگي و افسردگي    82
-درمان    83
خلاصه جلسات كلاس‌هاي آمادگي دوران بارداري    86
د) مروري بر تحقيقات انجام شده    101
فصل سوم: طرح تحقيق
طرح پژوهش     106
جامعه آماري    108
نمونه آماري    108
روش نمونه‌گيري    109
ابزار اندازه‌گيري    109
پرسشنامه افسردگي بك    110
جدول هنجار گزيني مقياس افسردگي بك    114
روند اجراي اطلاعات     115
روش تجزيه و تحليل اطلاعات    117
فصل چهارم: تحليل آماري
داده‌هاي توصيفي پژوهش    118
تحليل داده‌هاي پژوهش    123
فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري
خلاصه پژوهش     133
بحث و جمع بندي نهايي    134
محدوديت‌هاي تحقيق    136
پيشنهادها    136
منابع
ضمائم
 
چكيده:
پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير كلاس هاي آموزشي دوران بارداري بر افسردگي پس از زايمان زنان ساكن تهران انجام شد. اين مطالعه از نوع مطالعات شبه تجربي بود. در اين پژوهش ميزان افسردگي خانم هاي مراجعه كننده از طريق پاسخ به تست بك انجام شد و سن آزمودني هاي  مورد پژوهش حداقل 18 و حداكثر 39 سال بود. نمونه آماري اين پژوهش شامل 120 خانم بود كه در گروه 40 نفري مورد مطالعه قرار گرفتند و همچنين اين گروه ها خود به دو دسته بارداري اول و بارداري دوم نيز تقسيم شدند، كه در سال 85-84 به درمانگاه قدس، بيمارستان بوعلي و مطب خانم دكتر محمدياري مراجعه كرده بودند و به صورت غير تصادفي،  در دسترس و داوطلب، انتخاب شدند و پرسشنامه را تكميل نمودند.
فرضيه اصلي محقق عبارت بود از:
بين ميزان شركت در كلاس هاي آمادگي دوران بارداري و ميزان افسردگي پس از زايمان رابطه وجود دارد. نتايج تحليل آزمون T نشان داد كه كلاس هاي آمادگي دوران بارداري در كاهش افسردگي پس از زايمان تأثير داشت.
 همچنين فرضيه هاي فرعي محقق عبارت بودند از:
- بين خانم هايي كه در كلاس آمادگي دوران بارداري  شركت مي كنند با خانم هايي كه در كلاس آمادگي دوران بارداري شركت نمي كنند از نظر ميزان افسردگي تفاوت وجود دارد. نتايج تحليل آزمون T نشان داد  بين خانم هايي كه در كلاس آمادگي دوران بارداري شركت كرده اند و آنهائي كه در چنين كلاس هايي شركت نداشتند از نظر افسردگي تفاوت معناداري وجود داشت.
- بين خانم هايي كه به مطب خصوصي مراجعه كردند  با خانم هايي كه به درمانگاه دولتي  مراجعه كردند تفاوت وجود دارد. نتايج تحليل آزمون T نشان داد كه بين اين دو وضعيت ذكر شده تفاوت معنا داري وجود نداشت. يعني عامل اقتصادي – اجتماعي تأثيري در ميزان افسردگي پس از زايمان نداشت.
- بين بارداري هاي اول و دوم از نظر ميزان افسردگي تفاوت وجود دارد. در اين فرضيه نيز با استفاده از نتايج تحليل آزمون T مشخص شد كه بين بارداري اول و دوم از نظر ميزان افسردگي  تفاوت معنا داري وجود نداشت.
كليد واژه ها:
-    افسردگي
-    افسردگي پس از زايمان
-     كلاس هاي آمادگي دوران بارداري

مقدمه
در طی قرن حاضر یکی از زمینه های مطالعاتی که توجه روز افزون بسیاری از متخصصان رشته‌های مختلف را به خود جلب نموده است ، بررسی نقش جنسیت و تفاوت های مربوط به آن در زمینه های گوناگون علمی است . یکی از مباحث جالب در حرفه روانپزشکی و پزشکی نیز تفاوتهای وابسته به جنس و ابتلا به بیماریها و اختلال های عنوان شده در راهنمای آماری و تشخیص اختلال روانی  (DSM IV)    می‌باشد. در بخش همه گیرشناسی اختلال ها ، نرخ بروز بیماریها ی مختلف در دو جنس ، تفاوت های فراوانی را نشان می دهد . برای مثال ، مردها در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی ، الکسیم ، پسیکوپاتی  (جامعه ستیزی) می باشند . در حالی که زنها در طول زندگی شان بیشتر در خطر ابتلا به بیماریهای مربوط به تیروئید ، اختلال های خوردن و افسردگی هستند . (نمازی 1379) .
اختلال افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی ، با شیوع 25% - 15% در طول عمر به شمار می رود ( جود  ، 1994 ) . افسردگی نه تنها در بسیاری از پژوهش ها ، رایج ترین اختلال روانی گزارش شده ، بلکه شاید از قدیمی ترین نشانگان روانی باشد که در متون پزشکی بدان پرداخته شده است . ( یانکرز  ، 1382) .


-2- بيان مسأله
اطلاعات بدست آمده از مطالعات اپی دمیولوژیک نشان می دهد که شیوع افسردگی در زنان تقریباً 2 برابر مردان بوده و با توجه به این مطلب که جمعیت زنان در هر جامعه ای حداقل یک بار ، بارداری را تجربه خواهند کرد ، لذا افسردگی در طی بارداری اهمیت خاص خود را خواهد یافت . ما اکنون می دانیم که افسردگی در طی بارداری با یک ریسک بالای افسردگی و حتی سایکوز پس از زایمان و تاثیرات و عوارض رفتاری آینده و رفتارهای مخالف سلامتی مادران همراه است .(كاورديل  وهمكاران، 1996).
درباره تشخیص افسردگی در طی حاملگی مطالعاتی انجام گرفته اما به جرات می توان گفت که افسردگی در طی حاملگی به طور شایع تشخیص داده نمی شود . مشکل عمده در تشخیص افسردگی در طی بارداری همانا اشتراکی است که بین علائم افسردگی و علائم حاملگی وجود دارد . مثل اختلال خواب ، اشتها ، از دست دادن انرژی و افزایش مشکلات جسمی . شیوع افسردگی در طی حاملگی بسیار متفاوت گزارش شده است و از 4% تا 6/17% متفاوت است . شیوع افسردگی پس از زایمان 19% الی 20% است . (كاوردیل و همکاران ، 1996) .
ریسک فاکتورهای شیوع افسردگی در طی بارداری عبارتند از : مشکلات ازدواج ، حاملگی ناخواسته ، سابقه افسردگی قبلی و یا افسردگی در فامیل ، از دست دادن حاملگی قبلی و حاملگی بلافاصله بعد از حاملگی قبلی ، مشکل جدی در نگهداری از فرزند . حدود 20 تا 30% از خانم های حامله که سابقه افسردگی دارند ، افسردگی پس از زایمان را تجربه خواهند کرد و شانس افسردگی در حاملگی های بعدی 50% است . علت افسردگی پس از زایمان را تغییرات در سطوح سرمی پروژسترون ، استروژن ، کورتیزول و بتاآندورفین ها می دانند . ( کیتامورا  و همکاران 1993به نقل از زهرايي، 1380)
افسردگی ظرفیت افراد را در ارتباط با انجام کنترل بارداری  و مراقبت از سلامت فردی تحت تاثیر قرار می دهد . افسردگی ارزشهای فردی را دگرگون می کند . مادر حامله ارزش های فردی خود را از دست داده و نسبت به توانایی خود در مادر شدن و یا نگهداری از نوزاد تردید پیدا میکند . عارضه مهم دیگر افسردگی ، تمایل به خودکشی و حتی اقدام به خودکشی است . باید توجه داشت که خود حاملگی عامل هر چند اندک ، اما ممانعت کننده از خودکشی است و باید توجه داشت که خود کشی کامل در طی بارداری شایع نیست . درباره افسردگی در طی دوران بارداری مطالعات خاصی انجام گرفته است اما مشکلات عدیده‌ای نیز در این مطالعات وجود دارد ورابطه علت و معلولی مشخص نشده است . مثلاً ارتباط مشخصی بین افسردگی و مصرف سیگار دیده می شود . این مصرف سیگار می تواند علت افسردگی باشد و یا ممکن است ریسک فاکتوری باشد که فرد را مستعد افسردگی می کند . بنابراین وقتی افسردگی با مصرف نیکوتین همراه می شود اثرات غیر مستقیم برروی حاملگی می گذارد ( کاوردیل و همکاران 1996) .