پیشگفتار:
احتضار سرمایه‌داری و وظایف بین‌الملل چهارم که بعنوان «برنامه انتقالی» شهرت یافته، برنامه بنیادی بین‌الملل چهارم است که در نخستین کنگره آن در سال ۱۹۳۸ به اتفاق آرا تصویب شد. بین‌الملل چهارم یکسال پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، هنگامیکه احزاب بین الملل سوم (کمینترن) و بین‌الملل دوم (سوسیال دموکراسی)، آمادگی خود را جهت حمایت از قدرتهای امپریالیستی گوناگون، اعلام کرده بودند، بر مبنای انترناسیونالیسم انقلابی، بنیان گذاشته شد. تشکل بین‌الملل چهارم، نمایانگر مرحله ای مهم از مبارزه ای بود که در سال ۱۹۲۳ توسط اپوزیسیون چپ و تحت رهبری لئون تروتسکی برای حفاظت از لنینیسم اصیل در برابر دست اندازیهای بوروکراسی صاحب امتیاز استالینیست، نخست در اتحاد شوروی آغاز شد و رفته رفته به سراسر جهان گسترش یافت.
تروتسکی که به حالت تبعید در مکزیک بسر می برد، قادر به شرکت در نخستین کنگره بین‌الملل نبود، لکن در بهار سال ۱۹۳۸، برنامه انتقالی را تدوین کرد و پس از چندین ماه بحث داخلی، سرانجام از طرف کل بین‌الملل چهارم پذیرفته شد. تروتسکی اتخاذ این برنامه را «هنگفت‌ترین پیروزی» نهضت انقلابی پس از مرگ لنین، محسوب می کرد.
اینک، چهار دهه پس از نگارش برنامه انتقالی هر مبارز جدی از مطالعه این سند سود خواهد جست. چرا که آنچه این سند عرضه می کند؛ بیش و پیش از هر چیز، یک شیوه برخورد، یک روش برای مواجه شدن با مساله مرکزی «متحد کردن توده ها جهت مبارزه انقلابی برای کسب قدرت است.» در عین حال، تروتسکی خاطرنشان ساخت که برنامه انتقالی بصورتی که در سال ۱۹۳۸ نوشته شده، کامل نیست و محتاج ملحقات و تغییراتی است که توسط تجربه و کاربرد عملی برنامه روشن خواهند شد.