بازده

سرمایه ­گذاران د ربازارهای سهام در پی حداکثر بازده خود هستند. آنان در پی سهامی هستند که به نظر آن­ها، بهترین سهام باشند و همواره تمایل دارند تنها این سهام نگه­داری کنند. اما بیشتر سرمایه –گذاران قادر به این کار نیستند زیرا آنان نمی­توانند با اطمینان بهترین سهام را بشناسند و در حقیقت، همواره این امکان نیز وجود دارد که سهام خوب انتخاب شده توسط سرمایه ­گذاران به سهام بد تبدیل شود.

ریسک

سرمایه­گذاران با توجه به تأثیر شرایط عدم اطمینان روی پیامدها، علاوه بر در نظر گرفتن بازده، ریسک سرمایه­گذاری را مورد توجه قرار می­دهند. نگه­داری تعدادی سهام مختلف، ریسک سرمایه­گذاری را کاهش می­دهد زیرا همۀ سهام در بازار دارای رفتار همسانی نیستند.

ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک

ما می­دانیم که با نوسان قیمت­ها در بازار سهام، قیمت بیشتر سهام­ها نیز مشابه با نوسان قیمت­­های بازار تغییر می­کند. اما میزان تغییر قیمت سهام به طور دقیق با همان میزان اندازۀ تغییر قیمت­ها در بازار یکسان نیست به و حتی در برخی مواقع در زمان نزول قیمت­ها در بازار ما شاهد افزایش قیمت بعضی از سهام هستیم و برعکس. مشاهده این رفتار منجر به طرح این سؤال مهم می­شود که چرا در بازار سهام، چنین رفتارهایی وجود دارد؟

در پاسخ باید گفت که، هر کس که در سهام سرمایه­گذاری می­کند دو نوع ریسک، ریسک سیستماتیک یا بازار، و ریسک غیرسیستماتیک یا خص را تحمل می­کند. برای هر سهمی، هر دو نوع این ریسک­ها وجود دارد وهر شرکتی دارای ریسک خاص خود است و سهام آن شرکت نیز تحت تأثیر این ریسک خام قرار می­گیرند. شرکت­ها در معرض ریسک محیط اقتصادی خود قرار می­گیرند و از آن جا به سایر شرکت­ها نیز این ریسک را تحمیل می­کنند بنابراین همۀ شرکت­ها دارای ریسک مشترک همسانی هستند.

تنوع بخشی

اگر در یک سبد سرمایه­گذاری تشکیل شده، تعداد سهام افزایش یابد از میزان نوسان­پذیری بازده سبد سرمایه­گذاری کاسته می­شود. برای مثال، گرم شدن آب و هوا، بازار چتر را خراب می­کند ولی باعث رونق فروش بستنی می­شود. بنابراین، اگر کسی مالک سهام شرکت­هایی در هر دو این صنعت­ها باشد می­تواند خود را از تأثیرات آب و هوا حفظ کند اما اگر سهام یکی از این دو را داشته باشد گرمای هوا، او را تحت تأثیر قرار می­دهد.

باید توجه داشت که تنوع بخشی سهام، تمام ریسک را از بین نمی­برد و ریسک سیستماتیک یا بازار را نمی­توان با تنوع بخشی از بین برد. در رابطه با تنوع بخشی سهام، این سؤال نیز مطرح است که این کار با چه سرعتی، ریسک سهام را کاهش می­دهد؟

مطالعات متعدد نشان می­دهد که برای کاهش ریسک سهام، به ضرورت لازم نیست که در سبد سرمایه­گذاری، تعداد زیادی سهام وجود داشته باشد و با داشتن 10 یا به طور تقریبی 20 سهم هم می­توان به میزان زیادی ریسک غیرسیستماتیک را حذف کرده و سبد سرمایه­گذاری را به طور اساسی از ریسک سیستماتیک غیرقابل اجتناب دور کرد.

به همین دلیل در برخی از متون آموزشی گفته شده است که سرمایه­گذاری برای به دست آوردن مزایای تنوع بخشی سهام تنها به داشتن 10 الی 20 سهم در سبد سرمایه­گذاری خود نیاز دارند.

لازم به توضیح است که تجزیه و تحلیل­های پیش گفته با این فرض صورت می­گیرد که انتخاب اوراق بهادار در سبد سرمایه­گذاری به صورت تصادفی انجام شود.

بنابراین اوراق بهاداری که بازدۀ آن­ها همراه با سایر اوراق بهادار (مانند سهام شرکت­های یک صنعت) تغییر می­کند نسبت به اوراق بهاداری که بازدۀ آن­ها کمتر به سایر اوراق بهاداری که بازدۀ آن­ها کمتر به سایر اوراق بهادار وابسته است تأثیرپذیری کمتری از تنوع بخشی اوراق بهادار دارند.اهمیت تنوع بخشی در ساختار سبد سرمایه­گذاری و اهمیت هم بستگی بازده­های بین دارایی­ها، برای اولین بار توسط هری مارکوتیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. او نشان داد که هر کس برای ساختن یک سبد سرمایه­گذاری کارا دارای بالاترین ریسک برای یک بازدۀ خاص، نیاز دارد که بازدۀ مورد انتظار هر دارایی، انحراف معیار و هم بستگی بازدۀ دارایی­ها را بشناسد.