این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.
زمستان 1393
فهرست مطالب
مقدمه 1
1- بیان مسئله 2
2- هدفهاي تحقیق : 2
3 - اهمیت موضوع تحقیق و انگيزه انتخاب آن : 2
4 - سوالات و فرضيه هاي تحقيق: 3
5 - متغيرها و واژه هاي كليدي 4
6 - روش تحقيق 4
7 - محدوديتها و مشكلات تحقيق 4
8 - ساختار تحقيق : 5
بخش اول :كليات و مفاهيم 6
فصل اول : مفاهيم كلي رازداري 7
مبحث اول : مفهوم و تعريف رازداري 7
گفتار اول: مفهوم راز در لغت و اصطلاح 9
گفتار دوم : تعريف سرّ حرفه اي 10
گفتار سوم : مشاغل ملزم به حفظ اسرار حرفه ای 11
الف:پزشكان 11
ب: وكلاء 13
ج: سردفتران 14
د: بانكها و موسسات مالي 16
ه: اسناد طبقه بندي شده و محرمانه 17
مبحث دوم: تعريف رازداري بانكي 18
گفتار اول : مختصات رازداري بانكي 19
گفتار دوم : مباني رازداري بانكي 20
فصل دوم : مفاهيم كلي جرم پولشويي 21
مبحث اول : پولشويي در ادبيات حقوقي 22
گفتار اول : تعريف پولشويي 22
گفتار دوم : تاريخچه پولشويي 24
گفتار سوم : اهداف پولشويي 25
گفتار چهارم : ویژگیهای پولشویی 26
الف: مسبوق به جرم مبنا یا مقدم 26
ب: سازمان یافتگی 27
ج: فراملی بودن 29
د: مجرمین یقه سفید 30
ه: فقدان بزه ديده مستقيم براي جرم پولشويي 32
مبحث دوم : مراحل پولشويي 33
گفتار اول : مرحله اول استقرار يا جايگذاری 33
گفتار دوم : مرحله دوم يا مرحله استتار 35
گفتار سوم : مرحله سوم يا مرحله بازگرداني 37
مبحث سوم : اركان جرم پولشويي 39
گفتار اول : ركن قانوني جرم 40
گفتار دوم : ركن مادي جرم 40
الف: رفتار فيزيكي 41
ب: نتيجه مجرمانه 42
ج: موضوع جرم 45
گفتار سوم : ركن معنوي جرم 46
الف: پولشويي عمدي 47
ب: پولشویی غیر عمدی 48
بخش دوم: الزامات حقوقی در جرم پولشويي و اصل رازداري بانكي 50
فصل اول : شيوه هاي قانونگذاري و منابع حقوقي رازداري بانكي 51
مبحث اول : رازداري بانكي يك الزام حقوقي 55
گفتار اول: تعهد بانك 55
الف: طرح موضوع 56
ب: منبع و نيروي الزام آور تعهد 56
بند اول: قانون 56
بند دوم : قرارداد 57
بند سوم : عرف و رويه بين المللي 57
گفتاردوم : ماهيت و قلمرو تعهد حفظ اسرار بانكي 58
الف: ماهيت حقوقي تعهد 58
ب: قلمرو تعهد 61
گفتارسوم : محتوا و گستره وظيفه رازداري بانكي 66
مبحث دوم : استثنائات قاعده رازداري بانكي 68
گفتاراول : افشاي اطلاعات بانكي با رضايت مشتري 70
گفتاردوم: افشاي اطلاعات بانكي براي مبارزه با جرائم 71
گفتار سوم: ارائه اطلاعات در پرونده هاي حقوقي 72
گفتار چهارم : اعلام عملیاتی که متضمن پولشویی است 73
گفتار پنجم : ارائه اطلاعات به مقامات نظارتي دولتي و شركتي 74
فصل دوم : جرم پولشويي در اسناد بين المللي و داخلي 76
مبحث اول : پولشويي در اسناد بين المللي 76
گفتار اول: پولشويي در كنوانسيون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان سال 1988-(کنوانسیون وین) 77
گفتار دوم : اعلامیه بال 78
گفتار سوم : پولشويي دركنوانسيون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان یافته فراملی سال 2000 (پالرمو) 79
گفتارچهارم:کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد سال2003(کنوانسیون مریدا) 81
گفتار پنجم : توصيه هاي چهل گانه «گروه عمليات مالي شستشوي پول»FATF))1990 83
گفتار ششم: قانون ضد تروريسم ايالات متحده آمريكا و پولشويي 85
مبحث دوم : پولشویی در حقوق موضوعه ایران 86
گفتار اول : اقتصاد ایران و پولشویی 89
گفتاردوم : قوانین و مقرات ايران در مبارزه با پولشويي 91
الف : اصل 49 قانون اساسي 94
ب : قانون نحوه اجراي اصل 49 قانون اساسي 94
ج: قانون مجازات اسلامي 96
د: قانون مبارزه با پولشويي 97
گفتارسوم : اقدامات دبیرخانه شورای عالی مبارزه با پولشویی(مرکزاطلاعات مالی) 98
الف: سامانه جامع مدیریت پروژه 98
ب: گرد همایی ها و همایش ها و همکاری های بین المللی با سازمان های جهانی مبارزه با پولشویی 99
گفتار چهارم : کاستی ها و مشکلات موجود در زمینه مبارزه با پولشویی در ایران 100
الف: مراجع مبارزه با پولشویی و اختیارات آنها در قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی 100
ب : تعداد و تنوع اشخاص مشمول در قانون مبارزه با پولشویی 101
ج : ضمانت اجرایی در قانون مبارزه با پولشویی 101
د : استفاده از سیستمهای الکترونیکی در مبارزه با پولشویی 102
ه : مشکلات اجرایی قانون و آیین نامه مبارزه با پولشویی 102
بخش سوم : نقش نظام مالي و بانكي در روند جرم پولشويي 105
فصل اول: روشهای پولشویی 106
مبحث اول : روشهاي پولشويي مرتبط با بانكها و موسسات مالي 106
گفتار اول: بانكداري نوين 112
گفتار دوم: بانكداري اختصاصي 113
گفتارسوم: بانكداري كارگزاري (مكاتبه اي) 114
مبحث دوم : روشهاي غير مرتبط با بانك ها و موسسات مالي 115
گفتاراول : تراست ها و ديگر واسطه هاي غير نهادي 115
گفتار دوم : سيستم هاي ارسال وجه 115
گفتارسوم: سيستمهاي ديگر 117
مبحث سوم : مشاغل در معرض پولشويي 118
گفتار اول: خدمات بيمه اي 118
گفتار دوم: صرافي ها 119
گفتارسوم: بازار اوراق بهادار 119
گفتار چهارم: خدمات مالي اينترنتي 120
گفتارپنجم: عرضه كنندگان كالاهاي گران قيمت 120
گفتار ششم: تجارت بين المللي 121
گفتار هفتم : شركتهاي پوششي (پوسته ای) 121
فصل دوم : سيستم بانكي ابزاري متداول براي ارتكاب پولشويي 122
مبحث اول: گونه شناسی جرم پولشویی 123
گفتار اول: اسمورفینگ (تکثر سپرده ای) 123
گفتار دوم: حساب های مورد استفاده پولشویان 124
الف: حساب های وابستگان 124
ب: حساب های دسته جمعی 125
ج: حساب های انتقالی واسط 125
د: حساب های غیر فعال 126
گفتار سوم: حواله های بانکی و غیره 126
گفتار چهارم: ترتیبات وثیقه وام 127
مبحث دوم: استفاده از ابزارهاي بانكي در جرم پولشويي 127
گفتاراول: گشايش اعتبارات اسنادي 127
گفتاردوم: ضمانت نامه هاي بانكي 128
گفتارسوم: ضمانت نامه پيش پرداخت 129
گفتار چهارم : ساير موارد 129
فصل سوم : رازداري بانكي يا نهانكاري بانكي 129
مبحث اول : نهانكاري مالي و بانكي 130
گفتاراول : شفافيت اقتصادي 131
گفتاردوم : شاخص نهانكاري مالي 135
گفتار سوم : مرز رازداري بانكي 143
گفتار چهارم: وضع قواعد ونظارت بر اجرای قاعده رازداری بانکی 145
مبحث دوم : رازداري بانكي در بهشتهاي پولشويي 146
گفتار اول: مشخصه هاي بهشت مالياتي 148
گفتار دوم : نقش بهشتهای مالیاتی در اقتصاد جهانی 149
گفتار سوم : طبقه بندي كشورها از حيث رعايت مقررات رازداري بانكي 151
فصل چهارم : شيوه هاي پيشگيري از جرم پولشويي 152
مبحث اول : پیشگیری 153
گفتار اول: مفهوم پیشگیری از جرم 153
گفتار دوم : شناسایی و کشف جنایت 154
مبحث دوم : تدابیر پیشگیرانه اختصاصی 155
گفتار اول : تعديل قاعده رازداري بانكي 156
گفتار دوم : مصونیت مکلفین از تعقیب ناشی از افشاء سر 157
گفتار سوم : گزارش معاملات مشكوك 157
گفتار چهارم : جلوگيري از وقوع جرايم منشاء و مقدم 158
گفتارپنجم :اصلاح مقررات بانكي و نظارت بانك مركزي بر موسسات مالي 159
نتيجه گيري و پيشنهادها 161
نتيجه گيري 161
پیشنهادها 167
منابع و مآخذ 171
تقدیم به :
تشکر و قدردانی
در تهیه این پایان¬نامه بر خود لازم می-دانم از زحمات استاد ارجمند جناب آقاي بهروز گلپايگاني ، که با راهنمایی¬های حکیمانه خویش مرا یاری فرمودند تشکر و قدردانی نمایم.
بسمه تعالی
در تاریخ :
دانشجوی کارشناسی ارشد خانم مریم نجفقلی طهرانی از پایان نامه خود دفاع نموده و با نمره بحروف و با درجه
مورد تصویب قرار گرفت .
امضاء استاد راهنما
چکیده
در این پایان نامه پس از بررسی مفهوم رازداری بانکی و پولشویی، به بررسی قوانین و مقررات وضع شده در خصوص این دو مقوله پرداخته شده است و تاثیر اصل رازداری بانکی در تحقق این بزه مورد ارزیابی قرار می گیرد. سپس ضمن مقایسه الزامات قانونی مربوط به رازداری بانکی و از طرف دیگر پولشویی، به ریشه یابی مشکلات موجود در خصوص این امر پرداخته شده است. حال که چگونه می توان بر اساس اصل رازداری بانکی هم حریم خصوصی افراد را حفظ نمود و هم به نحو شایسته به اجرایی شدن قوانین پولشویی در بانک ها و موسسات مالی و اعتباری دست یافت سوال مهم و قابل تاملی است. چرا که بانک ها به دلیل حرفه خود به اسرار زیادی از مشتریان آگاهی می یابند واز دیر باز اسرار بانکی به عنوان اسرار حرفه ای محسوب شده، و نیز آنان متعهد به حفظ اطلاعات مشتریان خود می باشند. لیکن با شرایط کنونی و گسترش جرائم سازمان یافته این ویژگی خاص بانک ها با چالشی مهم روبرو می باشد. در کشورهای دارای نظام حقوقی نوشته، مانند ایران منبع و نیروی الزام آور این تعهد عمدتاً ناشی از قانون است. البته وظیفه محرمانه نگهداشتن اطلاعات مشتریان مطلق نیست و استثنائاتی بر آن وارد می شود. از اینرو به استناد قانون، دستورمراجع قضایی، دعوای بین بانک و مشتری، اقدامات مربوط به مبارزه با پولشویی، تبادل اطلاعات بین بانک ها، و مانندآن، به منظور هرچه بهتر اجرا شدن موارد فوق، این تعهد از بانک برداشته می شود. ولیکن نتایج حاکی از آن است که این قوانین و دستورات به دلیل وجود خط قرمزهای افشاء اسرار بانکی توسط بانک ها و نبود سیستم های الکترونیکی جامع فعال، مرتبط بین بانک ها با سازمانهای نظارتی در مبارزه با پولشویی است. عدم پیش بینی مواردی نظیر ضمانت اجرای قوانین وضع شده در صورت تخلف بانک ها و موسسات مالی و یا در صورت عدم گزارش دهی معاملات مشکوک به مراجع ذیربط از دیگر علل تشویق بانک ها به حفظ اسرار مشتریان خود در مقابل مراجع نظارتی است. همچنین رابطه مستقیم بین افشاء اسرار، حسابهای مشتریان بانک با کاهش سودهای مبنی بر عدم سپرده گذاری مشتریان آنها به علل عدم اعتماد و ترس از افشاء حسابهای خود در بانک ها، موجبات هرچه بیشتر عدم همکاری بانک با مراجع نظارتی و افزایش ریسک پولشویی را فراهم می نماید. در آخر وجود موسسات مالی که بدون مجوز و نظارت بانک مرکزی که از درجه بالای رازداری نیز برخوردار می باشند، شرایط سهلی را برای پولشویی فراهم می آورند که باعث می شود اجرای اصل رازداری بانکی وسیله ای تاثیر گذار در تحقق بزه پولشویی برای پولشویان باشد.
واژگان کلیدی : رازداری بانکی- پولشویی- نهانکاری بانکی و مالی- بهشت مالیاتی.
مقدمه
يكي از مفاهيمي كه طي دهه هاي اخير به ادبيات مالي جهان راه يافته است، مقوله مبارزه با پولشويي است. تاثير و تبعات منفي اين موضوع بر اقتصاد كشورها و نيز بر اقتصاد بين المللي و امنيت جهاني به حدي گسترده و اثرگذار است كه نهادهاي بين المللي و مراجع تخصصي متعددي در سراسر جهان، مبارزه با اين پديده شوم را وجهه همت خود ساخته و با گسترش ادبيات نظري، تدوين استانداردها، پيشنهاد رويه هاي نظارتي، انتشار تجربيات عملي و تقويت همكاري هاي بين المللي، تلاش وافري را صرف نموده اند تا احتمال سوء استفاده از نهادهاي مالي را به حداقل ممكن كاهش دهند. پولشویی، در مقایسه با سایر جرایم دارای چهار خصیصه برجسته است که عبارتند از سود آور بودن، حرفه ای و پیچیده بودن، سازمان یافتگی و قدرت کتمان یا مشروع سازی رفتارهای غیرقانونی. اين ويژگي ها در روي ديگر خود وظيفه و الزام سنگيني را متوجه مراجع حاكميتي و نظارتي كشورها در مقابله با آن ها مي كند و آن همانا، لزوم بهره گيري از افراد باهوش، متخصص، تحصيلكرده و نيز به كارگيري روش ها، تجهيزات، نرم افزارها، بانك هاي اطلاعاتي و ... و همكاري گسترده مراجع ملي و حتي بين المللي است، لذا با وجود افزایش پیچیدگی ها و دامنه عملکرد این پدیده ورای مرزهای مرسوم بین المللی، اعتقاد صاحبنظران بر این است که کما کان ابعادی از آن قابل کنترل است. موفقیت در این مبارزه بیش از همه به تشخیص صحیح مسئله و شناخت مناسب آن و موانع موجود در این راستا و مرتفع کردن این موانع بستگی دارد که پژوهش حاضر گامی در همین راستا می باشد. حال در این میان نقش بانک های سراسر جهان نیز به منظور مقابله با این جرم می تواند بسیار پر رنگ و تاثیرگذار باشد. اگر بانک ها تدابیر لازم را برای مقابله با این جرم، اجرایی نمایند در پیشگیری از آن بسیار موثر خواهد بود، در غیر اینصورت خود وسیله تسهیل این جرم خواهند بود. لذا در مطالب حاضر بر آنیم که نقش بانک ها در بزه پولشویی با توجه به اصلی که در میان آن بعنوان اصل رازداری بانکی مورد توجه قرار می دهند مورد ارزیابی و بررسی قرار دهیم .
1- بیان مسئله
در جوامع امروز با گسترش جرایم سازمان یافته، مجرمین با پولشویی، سعی در پنهان نمودن عواید حاصل از جرم و منشاء غیرقانونی این درآمدها دارند. حال در این شرایط نقش سیستم بانکی و موسسات مالی بسیار پررنگ و تاثیرگذار خواهد بود و این بر کسی پوشیده نیست لذا این امر از زاویه های مختلفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، لیکن موردی که به نظر می رسد در این شرایط مهجور مانده و به آن به دید یک حمایت تقنینی نگریسته شده نه به عنوان کارشکنی و عدم همکاری، قاعده رازداری بانکی یا محرمانگی بانکی و مالی است که از دیدگاه منتقدین می توان از آن تحت عنوان نهانکاری بانکی و مالی یاد نمود.
حال با توجه به ارتباط نزدیک میان شفافیت مالی و اقتصادی و سلامت نظام اقتصادی که با نهانکاری مالي مخدوش می گردد لازم می باشد که عملکرد نظام بانکی ایران درخصوص حفظ اسرار مشتریان و بررسی نهانکاری در حقوق ایران مورد بحث و ارزیابی قرار گیرد و مبنای حقوقی آن مشخص گردد تا بتوان مدل جامعی در خصوص اصلاح مقررات بانکی در جهت حاکمیت شفافیت در بازارهای پولی، مالی و سرمایه کشور ارائه نمود.
2- هدفهاي تحقیق :
هدف پژوهش بررسی اصل رازداری بانکی و نقش آن در ترویج و تسهیل بزه پولشویی است و همچنین یافتن راهکارهایی مبنی بر این موضوع که چگونه می توان هم به اصل رازداری بانکی و حریم خصوصی افراد، خدشه ای وارد نساخت و هم چگونه می توان این اصل ابزاری برای تسهیل بزه پولشویی و سوء استفاده مجرمین نباشد.
3 - اهمیت موضوع تحقیق و انگيزه انتخاب آن :
حال که جوامع بین المللی تمامی تلاش خود را با تصویب کنوانسیون های مختلف به منظور مقابله با جرم پولشویی به کار گرفته اند و کشورها نیز با پیوستن به کنوانسیون های مرتبط آمادگی خود را برای مبارزه با این جرم اعلام نموده¬¬¬ اند، برای اجرای چنین خواستی می بایست اقدام به بررسی و تجزیه و تحلیل قوانین و مقررات و شناسایی خلاء های قانونی که منجر به تسهیل جرم پولشویی می گردد نمود تا بتوان به اصلاح و یا تدوین قوانین جدید راه را برای این اقدامات مجرمانه سخت و دشوار کرد.
لذا آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، رازداری یا محرمانگی بانکی است که به موجب آن بانک ها و موسسات مالی مجاز می شوند که از افشای اطلاعات شخصی و اطلاعات مربوط به حساب های مشتریان خود به مقامات دولتی داخلی یا خارجی امتناع نمایند و بنظر می رسد این اصل خود ابزاری برای تسهیل بزه پولشویی گردیده که می بایست توجه ویژه ای به آن نمود.
4 - سوالات و فرضيه هاي تحقيق:
سوالات تحقيق
1. آیا اصل رازداری بانکی واقعاً رازداری است یا نهانکاری؟
2. مرز اصلی بین رازداری بانکی و نهانکاری بانکی چیست؟
3. تاثیرات منفی اصل رازداری بانکی در اجرای قوانین پولشویی تا چه حد است؟
4. چگونه می توان به راه حلی رسید که هم حریم خصوصی افراد حفظ گردد و هم مرتکبین به جرم پولشویی از این قاعده برای پیشبرد اهداف خود به راحتی استفاده ننمایند؟
فرضيه هاي تحقيق
1. به نظر می رسد رازداری بانکی، وقتی که تابع هیچگونه ضابطه و قانونی نباشد و صرفاً بانک ها بخاطر جذب مشتری بیش تر تنها به حفظ منافع آنان پرداخته و مصالح مشتری را بر مصالح اجتماع ترجیح دهند عنوان نهانکاری بر کار آن ها دور از واقع نخواهد بود.
2. به نظرمی رسد در تعیین مرز رازداری بانکی و نهانکاری بانکی در شرایط و قوانین کشورها تفاوتهایی می باشد و کشورها ی مختلف برای این منظور قوانین و مقررات خاصی در نظر گرفته باشند.
3. با بررسی قوانین و مقررات بین المللی می توان از اهمیت نقش رازداری بانک ها در انجام جرم پولشویی پی برد در حقیقت به نظر میرسد این دو رابطه معکوسی باهم دارند . هر چقدر رازداری بانکی بالاتر باشد شرایطی بهتر برای تحقق بزه پولشویی فراهم می گردد.
4. به نظر می رسد با توجه به شرایط خاص جرم پولشویی و افزایش روزافزون آن و تغییرات راهکارهای انجام این جرم به نحو سریع و حرفه ای می بایست به وضع قوانین و مقرراتی پرداخت تا بتوان با انجام آن هم شرایط بهتری برای مشتریان صادق و خوب بانک مهیا نمود و هم کلیه معاملات مشکوک و حساب های افرادی که درپی استفاده از خدمات بانک در جهت انجام بزه خود می باشند نظارت و پیگیری دقیق و خاصی مطرح باشد.
5 - متغيرها و واژه هاي كليدي
رازداری بانکی- پولشویی- نهانکاری بانکی و مالی- بهشت مالیاتی.
6 - روش تحقيق
توصیفی- تحلیلی- کتابخانه ای - از طریق مطالعه کتب، مقالات و فیش برداری.
7 - محدوديتها و مشكلات تحقيق
با توجه به اینکه نزدیک دو دهه از ورود پولشویی به ادبیات حقوقی در قوانین و مقررات جهانی می گذرد ولیکن هنوز این جرم جدید و نو بوده و به همین دلیل قوانین و مستندات مربوط به آن و منابع پژوهشی به راحتی در دسترس محققین و پژوهشگران نبوده است. بالاخص در خصوص بررسی نقش رازداری بانکی در تحقق این بزه ، لذا با توجه به محدودیتهای منابع و تخصصی بودن این امر و روشن نبود قواعد و مقررات حاکم و مدون در خصوص این اصل بررسی و تحقیق جامع و کامل را با مشکل مواجه ساخته است.
8 - ساختار تحقيق :
این پژوهش به علت شناخت مفاهیم و کلیات جرم پولشویی و اصل رازداری بانکی و همچنین آشنایی با منابع و الزامات حقوقی دو مقوله فوق و در نهایت نقش و تاثیر اصل رازداری بانکی در تحقق بزه پولشویی با چهارچوب نظری ذیل به نگارش در آمده است.
بخش اول: کلیات که مشتمل بر دو فصل است.
در فصل اول به مفاهیم کلی رازداری پرداخته می شود.
در فصل دوم به مفاهیم کلی پولشویی پرداخته می شود.
بخش دوم: به الزامات و منابع مربوط به جرم پولشویی و اصل رازداری بانکی پرداخته می شود. که آن نیز در 2 فصل به نگارش درآمده است .
در فصل اول شیوه های قانونگذاری و منابع حقوقی رازداری بانکی بحث گردیده است .
در فصل دوم به بررسی جرم پولشویی در اسناد بین المللی و داخلی پرداخته شده است.
بخش سوم: به نقش نظام مالی و بانکی در روند جرم پولشویی توجه شده و در 3 فصل به مباحث 1- روشهای پولشویی 2- نقش سیستم بانکی در تحقق بزه پولشویی 3- بررسی رازداری بانکی و تفاوت آن با نهانکاری مالی و بانک و در آخر تدابیر پیشگیرانه همچنین ارائه راهکارهای لازم و ضروری به بانک ها و موسسات مالی و اعتباری به منظور مقابله باجرم پولشویی که منافات با اصل رازداری بانکی نداشته باشد بطوری که حریم خصوصی افراد نیز حفظ گردد پرداخته شده است.