این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

چکیده
مفهوم انتقال تكنولوژي، از لحاظ فيزيکي شامل انتقال تجهيزات و از لحاظ حقوقي, واگذاري حق استفاده از دانش فني است.براي اينکه انتقال تکنولوژي از لحاظ حقوقي مورد حمايت قرار بگيرد و از ضمانت اجرايي لازم برخوردار شود, بايد در قالب يکي از اعمال حقوقي صورت بگيرد که قرارداد يکي از آنها محسوب ميشود.از عوامل پيشرفت و صعود يك جامعه به نوع برنامه ريزيها و استراتژيهاي مناسب در زمينه انتقال تكنولوژي مي توان اشاره نمود، كه لزوم و انتقال موضوع قرار داد را در قالب انواع قرار دادهاي آن مشخص مي كند. در واقع اهداف مهم این تحقیق بررسی و تحلیل حقوقی قرارداهای انتقال تکنولوژی وشناخت و بررسی  متناسب نبودن قراردادها با امر پیچیده انتقال و خواسته های انتقال گیرنده ومقایسه قراردادهایی که قابلیت انتقال تکونولوژی دارند به منظور کشف و شناخت انتقال اثر بخش تکنولوژی می باشد.با توجه به رشد سريع تكنولوژي هاي نو و اهميت آنها از لحاظ تأْمين امنيت ملي، رفاه عمومي و رشد اقتصادي، غفلت از آنها ممكن است ما را از قافلة تكنولوژي دور كند. بنابراين بايد در جستجوي راههايي بود كه دستيابي به اين تكنولوژي ها را به سريع ترين وجه، ممكن سازد. در حوزه انتقال فناوری، دغدغه اصلی کشورهای انتقال گیرنده، محقق نشدن انتقال، منطبق با اهداف مورد نظر از انتقال است. به موجب بررسی های به عمل آمده، از منظر حقوقی یکی از علل اصلی بروز این دغدغه، متناسب نبودن قراردادها با امر پیچیده انتقال و خواسته های انتقال گیرنده است.آنچه از نتایج این تحقیق حاصل گردیده ،اینست که نحوه اجرای قراردادهای انتقال تکنولوژی  نقش عمده ای دراثر بخشی فرایند انتقال تکنولوژی فراهم میکند همچنین به دلیل ربط وثیق با هدف اصلی قرارداد انتقال فناوری، «تعهد به تحقق انتقال» یکی از مهم‌ترین تعهدات انتقال‌دهنده است. در آخر اینکه احتمالا مبنائی ترین قرارداد انتقال تکنولوژی ، قرارداد لیسانس است که ماهیتی خاص و متفاوت از قراردادهای معین دارد.

کلید واژه ها: تکنولوژی ، انتقال فناوری ، قرارداد ، لیسانس ، سرمایه گذاری

فهرست موضوعات
عنوان                                                                                               صفحه
مقدمه.......................................................................................................................................1
1لف :بیان مساله.......................................................................................................................1
ب :اهمیت و ضرورت انجام تحقيق... .............................................................2
ج :اهداف مشخص تحقيق......... ...............................................................................................3
د :سؤالات تحقیق.....................................................................................................................4
ه :فرضيه‏هاي تحقیق.................................................................................................................4
و :روش تحقیق....................................................................................................................... 4
فصل اول : مفهوم شناسی  و ماهيت انتقال تکنولوژی
مبحث اول :تعریف مفاهیم در حوزه انتقال تکنولوژی...............................................................6
گفتار اول :تعریف تکنولوژی....................................................................................................6
گفتار دوم :تحول تکنولوژی.....................................................................................................8
گفتار سوم :کاربردتکنولوژی.................................................................................................. 9
گفتار چهارم : تعریف دانش چگونگی.....................................................................................10
گفتار پنجم  : تعریف فن آوری..............................................................................................12
گفتار ششم:تعریف اختراع ....................................................................................................12
گفتارهفتم :اسرار تجاری...................................................................................................... 14
بند اول :معیارهای تعیین و تشخیص اسرار تجاری................................................................15
بند دوم :راههای حمایت از اسرار تجاری.............................................................................15
مبحث دوم :ماهیت انتقال تکنولوژی.....................................................................................15
گفتار اول :مفهوم انتقال تکنولوژي.......................................................................................16
گفتار دوم :فرایند انتقال تکنولوژي..................................................................................... 19
گفتار سوم :كانالهاي انتقال تكنولوژي.................................................................................21
گفتار چهارم :اركان انتقال تكنولوژي..................................................................................21
بند اول:عرضه كننده تكنولوژي...........................................................................................21
بند دوم :متقاضي تكنولوژي ، آمادگيهاو هماهنگيها..............................................................23
گفتار پنجم:موانع انتقال تكنولوژي......................................................................................25
گفتار ششم : روش های انتقال تکنولوژی.......................................................................... 25
گفتار هفتم: معرفی برخی از قراردادهای انتقال فناوری...................................................... 27
فصل دوم : بررسی  قرارداد های  داراي قابليت انتقال تکنولوژی
مبحث اول : قرارداد ليسانس ............................................................................................35
گفتار  اول : مفهوم عقد لیسانس........................................................................................35
گفتار دوم : قلمرو و محدودیت های عقد لیسانس.............................................................37
گفتار سوم : آثار قرارداد لیسانس.......................................................................................42
بند اول : تعهدات لیسانس دهنده.......................................................................................42
بند دوم : تعهدات لیسانس گیرنده......................................................................................50
مبحث دوم : فرانشيز..........................................................................................................55
گفتار اول: تعریف و ماهیت فرانشیز...................................................................................55
گفتار دوم :انواع فرانشيز به اعتبار روش هاي اعطاي آن.....................................................57
گفتار سوم :قانون حاکم بر قرارداد فرانشیز.........................................................................60
مبحث سوم : قراردا دجوينت ونچر...................................................................................65
گفتار اول : مفهوم جوينت و نچر«J.V»............................................................................65        
گفتار دوم : قلمرو فعالیت « جوینت ونچر»........................................................................68
گفتار سوم: ساختار ، عناصر و انواع «J.V»........................................................................69        
بند اول: ساختار حقوقي «J.V».........................................................................................69        
بند دوم :عناصر تشکیل دهنده ی « جوینت ونچر ».............................................................71
بند سوم :مراحل ایجاد « جوینت ونچر »............................................................................74
مبحث چهارم : كليد در دست...........................................................................................76
مبحث اول :تشریح ویژگی های قرارداد «کلید در دست».................................................. 76
گفتار اول : کلیات.............................................................................................................77
گفتار دوم : عوامل مشخصه قراردادهای «کلید در دست».................................................. 78
بند اول : مسئولیت پیمانکار در مورد فرآیند سیستم............................................................78
بند دوم : نوع و طبیعت توافقات مالی................................................................................79
گفتار سوم : دلایل جذاب بودن پروژه های «کلید در دست» برای پیمانکاران......................80
گفتار چهام : شرح وظایف و اختیارات پیمانکار در پروسه.................................................81
اجرای پروژه های «کلید در دست»...................................................................................83
فصل سوم :قواعد حقوقی حاکم بر قراردادهای انتقال تکنولوژی
مبحث اول :تعهدات طرفین انتقال تکنولوژی.....................................................................84
گفتار اول : تعهدات مربوط به  انتقال دهنده......................................................................84
بند اول : تعهد به تحقق انتقال...........................................................................................84
بند دوم : تضمین عقدی یا وارانتی....................................................................................85
بند سوم : تعهدات اختصاصی انتقال گیرنده......................................................................93
بند چهارم : تعهدات طرفینی.............................................................................................94
بند پنجم . تعهدات طرفینی لزوماً مشترک.........................................................................96
مبحث دوم :انتقال تكنولوژي و سازمان هاي بين المللي..................................................98
مبحث سوم:حقوق ایران.................................................................................................100
گفتار اول :قانون سرمایه گذاری خارجی........................................................................100
گفتاردوم:اقتصاد ايران و انتقال تكنولوژي......................................................................110
گفتار سوم :موانع انتقال تكنولوژي درايران....................................................................112
فصل چهارم:مزایا و معایب قراردادها ی انتقال تکنولوژی
مبحث اول :مزایا و معایب  قرارداد لیسانس..................................................................114
گفتار اول :مزایا  و معایب  برای لیسانس دهنده............................................................114
گفتار دوم : مزایا و معایب  عقد لیسانس برای لیسانس گیرنده......................................116
گفتار سوم :معایب  خاص لیسانس دانش فنی..............................................................117
مبحث دوم :معایب و مزایای قرارداد فرانشیز...............................................................118
گفتار اول :مزايای قرارداد فرانشيز از نگاه فرانشيزگيرنده.............................................118
گفتار دوم :مزاياي قرارداد فرانشيز از نگاه فرانشيزدهنده...............................................119
بند اول : گسترش قلمرو فعاليت.................................................................................120
بند دوم : استفاده از سرمايه فرانشيزگيرنده..................................................................121
گفتار سوم :معایب قراردادهای فرانشیز..................................................................... 122
مبحث چهارم :مزایا و معایب قراردادهای کلید در دست...........................................123
نتیجه گیری..............................................................................................................126
پیشنهادات...............................................................................................................129
منابع.......................................................................................................................130
چکیده به انگلیسی...................................................................................................135
 
مقدمه
امروزه فناوری عنصر کلیدی توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود. سرمایه گذاری در ایجاد و گسترش فناوریهای جدید سالهاست که به عنوان موتور توسعه به رسمیت شناخته شده است. فناوری می تواند کارایی و اثربخشی را افزایش دهد، زمان تولید وعرضه محصولات به بازار را کوتاه کند و نیازهای انسانی را تامین کند. باایجاد محصولات جدید و عرضه خدمات متنوع به بازار، از طریق نوآوریهای تکنولوژیک، بنگاههای اقتصادی می‌توانند فرصتهای جدیدی را برای دستیابی به رقابت پذیری و رشد به دست آورند. ظهور اقتصاد دانش محور و جهانی سازی اقتصاد به شدت این باور را تقویت کرده است که رقابت پایدار مستلزم آن است که شرکتها، عملکرد خود را در بازار بین المللی از طریق ارتقای کارآیی، کیفیت و قابلیت اعتماد محصولات تولیدی شان افزایش دهند و این امر خود مستلزم به کارگیری فناوریهای نوین است.
انتقال تكنولوژي از يك بي هويتي و تغيير مداوم (فقدان روش مشخص) در رنج است كه به علت كلي مطرح شدن موجب بروز ابهاماتي مي شود، به طوري كه طبيعت خاص آن را زير سئوال مي برد و احتمال تحقق انتقال فني را مورد ترديد قرار مي دهد و فاقد هرگونه ارزش است. انتقال برحسب سطح «صنعتی»بودن و منافع آني تعبير مي شود، بدون آنكه در نظر گرفته شده باشد كه واقعاً چه هست و چه بايد باشد ؟«انتقال تکنولوژی»در مورد كشورهاي صنعتي، كه در يك درجه پيشرفت صنعتي قرار دارند، بكار برده نمي شود و فقط به منزله مبادله دو جانبه اي است كه صرفه جويي در وقت و كاهش هزينه براي كسب منفعت و همچنين دسترسي به تكنولوژي پيشرفته تر را ميسر مي سازد . دراين وضعيت هر كدام از آن كشورها در شرايطي است كه مي تواند با ظرفيت فني خاص خود چنين تكنولوژي اي را دريافت نمايد بدون آن كه خود الزامي به انتقال آن داشته باشد.
الف :بیان مساله
در محيط كنوني كه سرشار از پويايي و تغيير است يكي از مقوله هاي مهم كه مي تواند ما را در رسيدن به اهداف سازمان و جامعه به نحوي اثربخش ياري رساند، تغييرات تكنولوژي موثر و انتقال تكنولوژي با اصول، روشها، مراحل و فرايند خاص است.
براي كشورهاي صنعتي انتقال تكنولوژي به كشورهاي در حال توسعه وسيله اي است براي تسلط، كسب منافع تجاري، و صادرات هرچه بيشتر؛ برعكس، براي كشورهاي در حال توسعه، انتقال وسيله اي است براي دست يابي به تكنولوژي پيشرفته و مورد لزوم كه به آنها اجازه مي دهد تا عقب ماندگي صنعتي و توليدي خود را جبران كنند.
حوزه عمل انتقال، به معني خاص، به تكنولوژي محدود نمي شود، بلكه به مجموع بررسي هاي مربوط به امكان پذير بودن، طرح ،روش كار، استعلام عرضه تا نصب، طرز عمل، مديريت نظام مالي، آموزش، نحوه فروش، و ازاين قبيل اطلاق مي شود . لذا انتقال شامل مجموع ابعاد ياد شده فوق مي گردد و اين همان چيزي است كه شركتهاي صادر كننده تكنولوژي را وامي دارد تا ضمن اين كه سعي نمايند در بعضي از رشته هاي خاص تكنولوژي تخصص يابند، حيطه فعاليتهاي خود را به همه سطوح انتقال فني(تكنولوژي)متصور نيز توسعه دهند.
 نکته دیگر اینکه در حوزه انتقال فناوری، دغدغه اصلی کشورهای انتقال گیرنده، محقق نشدن انتقال، منطبق با اهداف مورد نظر از انتقال است. به موجب بررسی های به عمل آمده، از منظر حقوقی یکی از علل اصلی بروز این دغدغه، متناسب نبودن قراردادها با امر پیچیده انتقال و خواسته های انتقال گیرنده است. این عدم تناسب که عمدتاً بر کم و کیف تعهدات طرفین تمرکز دارد باید به تبع اقتضائات و ویژگی های قراردادی خاص برای انتقال فناوری برطرف شود تا دغدغه موجود نیز مرتفع گردد.
ب:اهمیت و ضرورت تحقیق
    با نگاهی به انتقال تکنولوژ ی های انجام شده در ايران در طول ساليان گذشته، مشاهده می شود که فرآيند انتقال تکنولوژی به شکلی بسيار ناقص انجام می پذيرد. گاه متقاضيان تکنولوژی شناخت دقيق و درستی از آنچه می خواهند، ندارند و نياز حقيقی و واقعی خود را نمی دانند، گاه به دنبال ايده آ ل هايشان حرکت  می کنند يا تکنولوژیهايی را می جويند که هنوز اختراع نشد ه اند يا بالعکس به تکنولوژ ی هايی دلخوش می کنند که عمر آنان به پايان رسيده و توجيه اقتصادی ندارند. در مرحله بعد، به جای انتخاب تکنولوژی مناسب، به دنبال گرانترين و مدرنترين تکنولوژیها می گردند که امکان جذب يا حتی کسب آن بسيار کم است.  مهمترين بخش انتقال تکنولوژی، جذب و بومی سازی و نوآوری آن است که بايد مورد تحليل علمی و عميق قرار گيرد سطح تكنولوژيک كشورهاي پيشرفته و جهان سوم فاصله محسوسي دارد. براي كاستن اين فاصله، انتقال تكنولوژي يك لازمه انكارناپذير است. انتقال تكنولوژي با رو شهاي مختلف امكا ن پذير است، عوامل مهم تعيين کننده روش انتقال تکنولوژي به مقدار زيادی شامل ترکيبي از تمايل انتقال دهنده تکنولوژي جهت عرضه تکنولوژي و دانش فني و همچنين توانايي دريافت کننده تکنولوژي جهت کسب و جذب تکنولوژي است. در اين بين، داشتن معيار و تعريفی که نشان دهنده انتقال اثربخش تکنولوژی باشد، بسيار مهم و حياتی می باشد. چه بسا هم انتقال دهنده تکنولوژی و هم گيرنده تکنولوژی نيت و قصد انتقال تکنولوژی به بهترين شکل ممکن را داشته باشند، ولی در عمل ممکن است روش انتقال تکنولوژی طوری انجام شودکه نتواند نتايج در نظر گرفته شده را برآورده سازد، در نتيجه در مرحله اکتساب تکنولوژی، دقت و کار کارشناسی در انتخاب بهترين روش انتقال تکنولوژی لازم و ضروری می باشد. موضوع ديگر انطباق و جذب تکنولوژی انتقال يافته است که بايد آن تکنولوژی با شرايط و مشخصات محيطی گيرنده آن تطبيق داده شود و در نهايت مرحله نهايی که توسعه و انتشار تکنولوژی است، نيازمند عزم و همت جمعی و خودباوری ملی و البته ايجاد زير ساختهای لازمه از طرف دولت می باشد. در دنياي امروز رابطه اي مستقيم بين توسعه تكنولوژي و پيشرفت اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي يك كشور برقرار است. بطوري كه مي توان گفت تكنولوژي عاملي اساسي براي ايجاد ثروت، توانايي و دانايي كشورهاست و  وسيله اي قدرتمند در توسعه ملي تلقي مي شود. بدين جهت است كه در سطح بين المللي، جنگ اقتصادي تكنولوژيك جانشين جنگهاي نظامي شده است. بنابراين اتخاذ استراتژي‌هاي توسعه تكنولوژي در بخشهاي مختلف اقتصاد هر كشور جزء ضروريات بازسازي و توسعه اقتصادي آن كشور بوده و بدون آن دستيابي به اهدافي چون خودكفايي اقتصادي، توسعه ملي و بهبود استانداردهاي زندگي غيرممكن است.
ج:اهداف تحقيق
1-بررسی و تحلیل حقوقی قرارداهای انتقال تکنولوژی
2- شناخت و بررسی  متناسب نبودن قراردادها با امر پیچیده انتقال و خواسته های انتقال گیرنده
3-مقایسه قراردادهایی که قابلیت انتقال تکونولوژی دارند به منظور کشف و شناخت انتقال اثر بخش تکنولوژی
د:سؤالات تحقیق
1- نحوه اجرای قراردادهای انتقال تکنولوژی به چه صورت می باشد؟
2-  عوامل محقق نشدن انتقال، منطبق با اهداف مورد نظر از انتقال چیست ؟
3-چه قراردادهایی در زمینه انتقال تکنولوژی موثر تر می باشند ؟
ه:  فرضيه‏هاي تحقیق
1-نحوه اجرای قراردادهای انتقال تکنولوژی نقش عمده ای دراثر بخشی فرایند انتقال تکنولوژی فراهم میکند.
2- به دلیل ربط وثیق با هدف اصلی قرارداد انتقال فناوری، «تعهد به تحقق انتقال» یکی از مهم‌ترین تعهدات انتقال‌دهنده است.
3-  مبنائی ترین قرارداد انتقال تکنولوژی ، قرارداد لیسانس است که ماهیتی خاص و متفاوت از قراردادهای معین دارد.
و :روش تحقیق
دراین پژوهش غالب کاربراساس روش کتابخانه ای می باشدواکثرمنابع مورداستفاده مقالات وکتب انگلیسی زبان ونیزبرخی کتب ومقالات فارسی بوده که اکثرمقالات ازاینترنت و کتابخانه های در دسترس  جمع آوری شده است.

فصل اول :
مفهوم شناسی  و ماهيت انتقال تکنولوژی

درآمد
بی تردید، یکی از مهم ترین راه های پیشرفت صنعتی کشورها، واردات تکنولوژی از کشورهای صنعتی و پیشرفته است. افزایش اعتماد و تکیه بر منابع تکنولوژی و جهانی کردن بازارها موجب افزایش چشم گیری در قراردادهای بین المللی انتقال تکنولوژی  شده است. در برخی کشورها انتقال تکنولوژی از مهم ترین درآمدها محسوب می شود، برای مثال، در آمریکا در سال 1947، صادرات مالکیت های معنوی 10 درصد، و در سال 1986، 37 درصد بود و امروزه نیز به بیش از 50 درصد رسیده است.
به طور کلی تأمین سرمایه از طریق تجارت مالکیت های معنوی، از دو راه صورت می گیرد: راه اول وارد کردن مالکیت صنعتی غیر محسوس در مال محسوس و مادی ای که می توان آن را تولید کرد و فروخت؛ و راه دوم انتقال مال معنوی به دیگری یا صدور اجازه ی استفاده از آن برای دیگری که خود محصول را تولید و در برابر، عوضی پرداخت کند که رویالتی  نامیده می شود.
مبحث اول :تعریف مفاهیم در حوزه انتقال تکنولوژی
گفتار اول :تعریف تکنولوژی

تكنولوژي تركيبي است از دو واژة يوناني: تکنو  به معناي هر آنچه كه در طبيعت وجود نداشته باشد و لوژی  به معناي هر آنچه كه مبتني بر عقل و منطق باشد. واژة تكنولوژي راهي بس طولاني را در طول تاريخ پيموده، تا امروز بدين شكل در ادبيات مدرن امروزي مطرح گرديده است. در طول تاريخ واژة تكنولوژي را مي‌توان به انحاء مختلف در زبان‌هاي گوناگون مشاهده نمود. در يونان معمولاً به معناي « هنر »، « صنعت » يا « مهارت » ترجمه شده است. ريشة اين كلمه در زبان هند و اروپايي احتمالاً به معناي « كارِ چوبي » و يا « نجاري » بوده است.

تكنولوژي در لغت به معناي شگرد، ترفند و فن  آمده است  تکنولوژی یا  فن‌آوري همواره به عنوان ابزار، بخشي از زندگي بشر را تشكيل داده است؛ اما مطرح شدن تكنولوژي به عنوان يكي از ابزارهاي توليد، به انقلاب صنعتي در قرن هجدهم ميلادي و جايگزيني نيروي ماشين، بجاي انسان باز مي‌گردد.
تكنولوژي، معمولا صنعت و ماشين¬ را به ذهن متبادر مي‌كند؛ اما عموم صاحب‌نظران معتقدند؛ كه تكنولوژي در هر نوع سازماني، اعم از صنعتي و خدماتي كاربرد دارد؛ زيرا تمام سازمان¬ها، داده¬ها را به ستاده¬ها تبديل مي¬كنند. بين عموم صاحب‌نظران توافق وجود دارد، كه تكنولوژي(فن‌آوري) به اطلاعات، تجهيزات، فنون و فرآيندهاي لازم براي تبديل نهاده‌ها به ستاده¬ها اطلاق مي¬شود؛ اما بر سر تعريف يك تكنولوژي خاص و اندازه‌گيري تكنولوژي يك سازمان، اختلافاتي وجود دارد.
در ادبيات مديريت، تعاريف مختلفي براي تکنولوژی ارائه شده است؛ كه به برخي از آنها در زير اشاره مي¬شود:
•     تركيبي از دانش، تجهيزات و روش‌هاي مورد استفاده براي تبديل منابع و ورودي‌ها به خروجي‌ها؛
•     روش‌ها و طرقي كه با استفاده از ابزارها و تجهيزات، فنون و دانش و مهارت‌هاي ويژه نيروي انساني براي انجام كار اتخاذ مي¬شود؛
•     فراگرد تبديل اطلاعات و مواد خام به كالاي ساخته شده؛  
•      مكانيزم، دانش يا فرآيندي كه براي تبديل ورودي‌ها به خروجي¬ها، به منظور ارتقاي قابليت-هاي افراد، گروه¬هاي كاري و سازمان بكار مي¬رود؛
•     الگو و نحوه استقرار فرآيندها؛
•     نوع آرايش و الگوي عمليات؛
•     تعريف ديگر، تکنولوژی را متشكل از 4 عنصر زير مي¬داند:
 الف) سخت‌افزار؛ مجموعه‌اي از وسايل و تجهيزات فيزيكي، ابزارها، وسايل و ماشين‌آلات؛
ب) نرم‌افزار؛ مجموعه‌اي از تكنيك¬ها، فعاليت¬هاي فني، روش¬ها و دستورالعمل‌ها؛
ج) نيروي انساني[مغزافزار]؛ عاملي كه به وسيله آن سخت افزار و نرم‌افزار بكار¬گرفته مي‌شوند.
د) سازمان‌دهي و مديريت؛ ساز و كارها و ترتيبات اقتصادي و اجتماعي كه در چارچوب آنها ساير اجزا بكار مي‌افتند.  
 گفتار دوم :تحول تکنولوژی
    محققان پیدایش چاپ گوتنبرگ در اواسط قرن پانزدهم را سرآغاز تمدن مکتوب که تغییرات اجتماعی را در پی داشت به حساب می آورند، در حالی که اساس این تمدن از قرن ها پیش با پیدایش خط نوشتار ریخته شده بود و در عصر پس از چاپ آن نوشتار دچار تحولی بزرگ شد و نهادآموزشی را از انحصار گروه و قشری خاص در آورد. عمومی شدن نهاد آموزش و همگانی شدن آن، نظام زندگی اجتماع را متحول ساخت و ساختار آموزشی جامعه تکانی جدی خورد و باعث انقلابی در فرهنگ عامه و علوم شد. کشف ساعت در قرون دوازده و سیزده به عنوان نمونه و مظهری از ماشین بوده است. حتی امروز نیز هیچ ماشینی به اندازه آن، همه جاگیر نشده است. کشفیات هویگنس در زمینه پیدایش آونگ و فنر کوک در سال های ۷۵۱ـ۶۵۶ میلادی، انقلابی در کار ساعت سازی به وجود آورد. مراحل مذکور باعث شد که برخی محققان چون «ما مفورد» بیندیشند که ماشین اصلی دوران صنعتی امروز ساعت است و نه بخار. به باور برخی دیگر از پژوهشگران با پیدایش ابزارهای مذکور هنوز انقلاب صنعتی که تحولی عظیم در تکنولوژی به وجود آورده ، آغاز نشده و ظهور دوک نخ ریسی و ماشین بخار جیمزوات بود که طلیعه این انقلاب بزرگ را ظاهر ساخت. در سال های پیش از دهه ۱۷۶۰ میلادی که تحولات صنعتی انگلستان نقطه عطفی را طی می کرد و تغییر کمی تکنولوژیک به کیفی بدل می شدند، سالانه بیش از ده اختراع به ثبت نمی رسید. از آن پس روند اختراعات در جامعه مذکور سیر صعودی به خود گرفت و نوآوری ها در قالب ها و در همه زمینه های زندگی مادی به وقوع پیوست، نیروی بخار ابتدا در نساجی، بعدها در راه آهن و کشتی نفوذ کرد و رقم اختراع را در پایان قرن هجدهم به حدود صد ارتقا داد و جامعه یی صنعتی، دینامیک و پرتحرک و متحول را به نمایش گذارد  حتی در کشاورزی زهکشی ها و امور دام و صنعت ریخته گری ها و مسائل فلزی و خدمات مولد و پیدایش شرکت ها نیز نوآوری هایی به وقوع پیوست. اثرات اجتماعی انقلاب صنعتی بیش از هر تکنیک و تکنولوژی قابل لمس بود. انقلاب صنعتی به جامعه پراکنده خانخانی و زمینداری خاتمه داد و جامعه صنعتی متمرکز امروزی را جانشین کرد. این تمرکز و تجمع انسانی مرهون این انقلاب بود.